Seyhan, Ceyhan ve Asi havzalarında tarımsal su ayak izi analizi

Abstract

Su, yaşamın devamlılığı için en temel ihtiyaç ve en önemli doğal kaynaktır. Canlıların ve toplumun tüm kesimlerinin ihtiyaçları göz önüne alındığında havza bazında suyun etkin ve verimli kullanımı önem taşımaktadır. Suyun sürdürülebilir yönetimine ilişkin yakın zamanda geliştirilen su ayak izi (SA) ve sanal su transferi tatlı su kullanımının en önemli ve kapsamlı göstergesidir. Başka bir deyişle SA ve sanal su transferi insanın su kaynakları üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini göstermektedir. SA ulusal üretim süreçlerinde bireylerin veya sektörlerin tükettiği toplam su hacmini ifade etmektedir. Sanal su transferi ise üretim süreçlerinde tüketilen suyun tamamının ulusal kaynaklı olmadığını gösteren bir parametredir. Ülkemizde havza ölçeğinde su ayak izi ve sanal su transferine yönelik kapsamlı çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bundan dolayı mevcut çalışmada Seyhan, Ceyhan ve Asi havzalarının ilçe bazında tarımsal üretimin (65 tarımsal ürün) su ayak izi detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Yapılan çalışmada iklim, yağış, bitki karakteristikleri, üretim miktarı ve ekilen alan verileri 2008-2018 yılları baz alınarak geniş ölçekte mavi ve yeşil su ayak izi elde edilmiştir. Elde edilen çıktılar sonucunda Seyhan, Ceyhan ve Asi Havzalarının toplam su ayak izi sırasıyla 3.53 milyar m3, 6.58 milyar m3, 2.51 milyar m3 olarak saptanmıştır. Ayrıca Seyhan ve Ceyhan Havzalarında üretilen ürünlerin yeşil suya bağlılığı daha yüksekken Asi Havzasında üretilen ürünlerin mavi suya bağlılığı daha yüksek olduğu görülmüştür. Mevcut havzalardaki tarımsal ürünlerin mavi, yeşil ve toplam sanal su muhtevaları değerlendirilmiştir. Mevcut çalışmanın suyu koruma ve kullanma dengesini sağlayarak tatlı su kaynaklarının miktar ve kalitesinin iyileştirip suya akılcı ve bütüncül bir yaklaşımla havza esaslı yönetime yön vermesi beklenmektedir.

Water is the most basic need and the most important natural resource for the continuity of life. Considering the needs of living things and all segments of society, effective and efficient use of water on a basin is important. Water footprint (SA) and virtual water transfer are the most important and comprehensive indicators of freshwater use related to the sustainable management of water in recent years. In other words, WF and virtual water transfer show the direct and indirect effects of people on water resources. WF refers to the total volume of water consumed by individuals or sectors in national production processes. Virtual water transfer is a parameter that shows that not all of the water consumed in production processes from national resources. Comprehensive studies on water footprint and virtual water transfer at basin scale in our country are very limited. Therefore, in the present study, the water footprint of the district-based agricultural production (65 agricultural products) of the Seyhan, Ceyhan and Asi basins has been analyzed in detail. In the study, a large-scale blue and green water footprint has been obtained based on climate, precipitation, plant characteristics, production amount and planted area data for the years 2008-2018. The total water footprint of Seyhan, Ceyhan and Asi Basins was determined as 3.53 billion m3, 6.58 billion m3, 2.51 billion m3, respectively. In addition, it has been observed that the products produced in the Seyhan and Ceyhan Basins have a higher dependence on green water, while the products produced in the Asi Basin have a higher dependence on blue water. Blue, green and total virtual water contents of agricultural products in existing basins were evaluated. It is expected that the current study will improve the quantity and quality of fresh water resources by providing the balance of water conservation and use, and guide watershed-based management with a rational and holistic approach to water.