Tunes from a Sultan's diary: Musical performances and musicians in the Rûznâmes of Mahmud I (R. 1730-1754)

Abstract

Bu tez, Osmanlı tahtında yaklaşık çeyrek asır hüküm sürmüş olan I. Mahmud'a (1730-1754) ait rûznâme kayıtlarındaki (hükümdarın günlük faaliyetlerinin kaydedildiği eserler) müziğe dair unsurları incelemektedir. Bu inceleme, söz konusu kayıtların Osmanlı müzik tarihi araştırmaları için kaynak niteliği taşıyıp taşıyamayacağı sorusunu ön plana alır. Bu kaynaklarda müziğe yapılan atıflardan hareketle bu çalışma, 18. Yüzyılın ilk yarısında İstanbul'da dolaşımda olan müziğin ne tür bir müzik olduğunu, bu müziğin niteliğini ve söz konusu dönem ile daha genel olarak Osmanlı müziğindeki müzik pratiklerinin anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlar. Tezi oluşturan ilk bölüm, Osmanlı sarayında ve çevresinde bulunan müzisyen profillerini sosyo-kültürel ve meslekî arka planları yönünden incelemektedir. Bu açıdan memurlar, zanaatkarlar, cami müzisyenleri, sufiler ve gayrimüslimler gibi çeşitli müzisyen grupları tespit edilmiştir. İkinci bölüm, I. Mahmud rûznâmelerindeki müziğe odaklanır. I. Mahmud'un dinlediği müzik türlerini ve çalgıları detaylandırır, bu sayede sultanın kişisel müzik zevki ile beraber 18. yüzyılın ilk yarısında popüler olan müzik türlerine ve çalgılara da ışık tutar. Son bölüm ise, I. Mahmud için düzenlenen müzik performanslarının gerçekleştiği çeşitli mekanları inceler. Ayrıca, I. Mahmud'un Mevlevî eğilimlerini aydınlatmayı amaçlar.

This thesis examines the musical elements in the rûznâmes (the records of the sultan's daily activities) of Mahmud I (r. 1730-1754) who occupied the Ottoman throne for nearly a quarter of a century. The examination foregrounds the question of whether these records provide data on and can be useful in writing the history of Ottoman music. Based on the references to music in these sources, this study contributes to our understanding of Istanbul's musical landscape in the first half of the 18th century. Furthermore, it describes the characteristics of this music and the musical practices of this certain period, along with Ottoman music more generally. The first chapter analyzes musicians' profiles in and around the Ottoman court according to their socio-cultural and occupational backgrounds; officers, artisans, mosque singers, Sufis, and non-Muslims. The following chapter focuses on the music in the rûznâmes. It details of the genres of music and instruments that the sultan listened to, illuminates Mahmud I's musical tastes, and the musical genres and the instruments that were popular in the first half of the 18th century. Finally, the third chapter explores the locations where the musical performances for the sultan took place. It also tries to shed light on Mahmud I's Mevlevî inclinations.