Şeyh Gâlib Dîvânı'nda Sebk-i Hindî izleri

Abstract

Klasik Türk şiiri yaklaşık altı asırlık bir zamanda varlığını sürdürmüş edebî bir gelenektir. Bu gelenek XIV. ile XVI. yüzyıllar arasında içerik ve üslup bakımından gelişerek klasik üslubunu oluşturmuştur. Bu üslubun anlam dünyasında mecaz ve mazmunun önemli bir yeri vardır. İran edebiyatından alınan mecaz ve mazmunlar, zamanla şairler tarafından geliştirilerek şiirde ortak bir `anlam dünyası` inşa edilmiştir. XVII. yüzyıla gelindiğinde klasik şiir zirveye ulaşmış, birbirinden farklı üsluplar ortaya çıkmıştır. Bu üsluplardan biri olan Sebk-i Hindî; ince, derin ve anlam kapalılığı gibi özellikleriyle klasik Türk şiirinin anlam dünyasında ciddi değişmelere sebep olmuştur. Hint üslubu şairlerinin anlama önem vermeleri, yeni hayal ve mazmun arayışına yönelmelerine neden olmuştur. Yeni hayal ve mazmun bulmak için çaba sarf eden şairler, hayal gücünü ön plana çıkararak şiirin çağrışım zenginliğini arttırmıştır. Manaya önem vermeleri şairlerin kısa ve dolgun ifade tarzlarını ortaya çıkarmıştır. Bu şairler, yeni ve orijinal hayaller elde etmek için yeni terkipler meydana getirerek şiirin anlam dünyasına yeni bir soluk getirmişlerdir. Bu üslubun son büyük temsilcisi Şeyh Gâlib'dir. Şeyh Gâlib, klasik şiirin kırılma noktasına geldiği bir zamanda şiiri düştüğü yerden kaldırmıştır. Bu çalışmada Hint üslubunun `yeni hayal, aşırı hayalcilik, paradoksal ifadeler, sinestezi, az sözle çok şey anlatma, somutlaştırma, yeni ve orijinal terkipler` gibi özellikleri incelenmiştir. Çalışmanın amacı, şairin Dîvânı'nda Hint üslubunun belirli özelliklerini inceleyerek alanda yapılmış olan çalışmalara katkı sunmaktır. Çalışmada belge tarama yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler metin tahlili yöntemiyle analiz edilmiştir. Şeyh Gâlib kendi Dîvânı'nda geleneğin yerleşmiş olan anlam dünyasını yeni benzetme ve hayallerle işlemiştir. Dîvân'da incelenen paradoks ifadelerde renk sembolizmi kullanılarak meydana gelmiş birçok çelişkili ifade tarzı tespit edilmiştir. Şair, sinestezi (duygu karmaşası) özelliğini çok fazla kullanarak duygu yoğunluğu olan beyitler inşa etmiştir. Dîvân'da çağrışım gücü yüksek kavramlar birbiriyle ilişkilendirilerek alışılmadık ifadelerin ortaya çıkması sağlanmıştır. Dîvân'da somutlaştırma özelliği incelendiğinde beyitlerde birden fazla soyut kavramın kullanılması anlamı olabildiğince soyut hâle getirmiştir. Eserde Şevket-i Buhârî'nin etkisiyle birçok yeni terkip kullanılmış ve yeni teşbih ağları meydana gelmiştir. Şeyh Gâlib, Sebk-i Hindî'nin özelliklerini kullanırken renk, ses ve koku duyusunu bir ahenk içinde işlemiştir.

Classical Turkish poetry is a literary tradition that has survived over a period of six centuries. This literary tradition has composed in terms of content and style between the 14th and 16th centuries and became a classical style. Metaphor and mazmun's have an important place in the meaning world of this sytle. Metaphors and mazmuns which taken from Iranian literature, by poetsa common `meaning world` has been built in poetry. İn 17th century, classical poetry had reached its peak and different styles emerged. Sabk-i Hindi which is one of these styles has caused serious changes in the ingrained meaning world of classical Turkish poetry with its subtle, deep and implicit expelanation feature. The importance meaning of poets Hind style has led them seach for new imagination and mazmun. The poets who effort to find new imagination and mazmun have increased the richness connotation of the poem bringing their imaginationto the fore. The importance meaning of poets has created short and detailed expressions. This poets have brought a innovation to the meaning world of poetry by creating new compositions to achieve new original imagination. Sheikh Galib is last great representative of this style. At a time when classical poetry at breaking point, Sheikh Galib has lifted poetry from where it fell. In this studyhas examined the new imagination, extreme imagination, paradoxical expressions, synesthesia, telling a lot with few words, concretization, new and original composition features of Sabk-i Hindi. The aim of the study is to contribute to the studies done out in the field by examining the certain features of the Sabk-i Hindi style in Sheikh Galib's Diwan. In the study has been used the document scanning method. The obtained data has been analyzed by text analysis method. Sheikh Galib has processed the established meaning world of tradition with new similes and imaginationin his Diwan. In the paradoxical expressions studied in the Diwan has been detected emerged many contradictory expression by using the color symbolism. Poet, has built couplets with emotional intensity by using synesthesia feature too much. Unusual expressions have been formed by combining concepts with high associative power together in the Diwan. When the abstract-concrete relationship is evaluatedin Diwan, the use of more than one abstract-concrete in couplets has made the meaning as abtract as possible. In the work new simile nets have beencreated with influence of Şevket-i Buhari. While using features of Sabk-i Hindi Sheikh Galib, processed the senses of color, sound and smell in a harmony.