Endüstri 5.0 platformları için blokzincir tabanlı akıllı kitlesel özelleştirme yöntemlerinin geliştirilmesi

Abstract

Bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeler, genel itibariyle insanların yaşam standardını yükseltmeyi hedeflemektedir. Bugün üretim sektöründe gelinen nokta da temel olarak kişiye özel hizmet ve üretim modelleri benimsenmektedir. Kişiye özel üretim kavramı kitlesel özelleştirme olarak adlandırılmakta ve günümüz sanayi dünyasında giderek yaygınlaşmaktadır. Mevcut durumda kısıtlı sayıda firma tarafından uygulanan bu üretim modelinde, bir seri üretim bandındaki ürünler kişilerin ihtiyaç, zevk ve isteklerine göre yeniden şekillendirilebilmektedir. Fakat bu yapıdaki üretim modelinin uygulanabilirliği pratikte oldukça zordur. Bu durumun temel sebeplerinden birisi taraflar arasındaki güvenlik, iletişim ve iş birliğidir. Ek olarak bu üretim modelinde karşılaşılan diğer problemler ise sırasıyla hız ve zamandır. Günümüzde dikkat çeken bir diğer teknoloji blok zincirdir. Blok zincir teknolojisi üçüncü taraflara ihtiyaç duymadan kişi, kurum veya kuruluşlar arasında güvene dayalı iletişim imkânı sağlayan oldukça önemli bir protokoldür. Temel olarak akıllı kontratlar adı verilen küçük bilgisayar programları aracılığıyla taraflar arasında iş ispatına dayalı olarak varlık transferleri gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca bu işlemlerin çok küçük komisyonlar ile sağlanabilmesi, blok zincir teknolojisini günümüz dünyasında oldukça popüler bir hale getirmektedir.Gerçekleştirilen bu tez çalışmasında, blok zincir teknolojisi kullanılarak kitlesel özelleştirme konusunda yaşanan bazı problemlerin giderilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, öncelikli olarak blok zincir tabanlı çeşitli örnek uygulamalar geliştirilmiş (kripto varlık oluşturma, tasarım ve üretim modelleme, üretimde optimizasyon, lojistik yönetimi) ve bir kitlesel özelleştirme sistemi için gerekli olabilecek temel modüller oluşturulmuştur. Tez çalışmasının son aşamasında ise HyperLedger Fabric platformu kullanılarak müşteri, tasarımcı, tedarikçi ve üreticiyi bir araya getiren bir blok zincir uygulaması geliştirilmiştir. Bu uygulama ile kitlesel özelleştirme de yer alan taraflar arasında akıllı kontratlar kullanılarak bir ilişki oluşturulmuştur. Lokal olarak geliştirilen bu uygulama daha sonrasında web ortamına taşınmış ve test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar blok zincir teknolojisinin kitlesel özelleştirme de yaşanan temel problemleri (güvenlik, iş birliği ve iletişim) büyük oranda çözebileceğini göstermiştir.

Developments in science and technology generally aim to raise people's living standards. The point reached in the production sector today is basically adopting personalized service and production models. The concept of tailor-made production is called mass customization and is becoming increasingly common in today's industrial world. In this production model, which is currently implemented by a limited number of companies, the products on a mass production line can be reshaped according to the needs, tastes, and wishes of the people. However, the applicability of the production model in this structure is very difficult in practice. One of the main reasons for this situation is security, communication, and cooperation between the parties. In addition, other problems encountered in this production model are speed and time, respectively. Another technology that attracts attention today is the blockchain. Blockchain technology is a very important protocol that provides trust-based communication between individuals, institutions, or organizations without the need for third parties. Basically, asset transfers can be made between parties based on proof of work through small computer programs called smart contracts. In addition, the fact that these transactions can be provided with very small commissions makes blockchain technology very popular in today's world. This thesis, it is aimed to eliminate some of the problems experienced in mass privatization by using blockchain technology. For this purpose, various blockchain-based sample applications have been developed (crypto-asset creation, design and production modeling optimization in production, logistics management) and basic modules that may be required for a mass customization system have been created. In the last stage of the thesis, a blockchain application was developed using the Hyperledger Fabric platform, which brings together the customer, designer, supplier, and manufacturer. With this application, a relationship was established between the parties involved in mass customization using smart contracts. This locally developed application was later moved to the web environment and tested. The results show that blockchain technology can largely solve the main problems (security, collaboration, and communication) experienced in mass customization.