II. dönem TBMM Erzurum Milletvekilleri ve meclisteki faaliyetleri

Abstract

Erzurum, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bulunduğu coğrafi konumdan dolayı önemli bir stratejik bölgede yer almıştır. Erzurum I. Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından işgal edildi. Halk bu işgal yıllarında özellikle Ermeniler tarafından katliama maruz kaldı. Ermenilerin şehirde yaptığı tahribat ve halka yaptğı kötü muameleler insanların Erzurum'dan göç etmesine neden olmuştur. Mondros Mütarekesi sonrası Erzurum'un Ermenilere verileceği endişesiyle merkezi İstanbul'da olan Vilayât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyetin Erzurum Şubesinin başına ise Raif (Mehmet Raif Dinç) Hoca getirilmiştir. Erzurum, Milli Mücadele Dönemi'nde de önemli olaylara sahne oldu. 23 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum Kongresi toplandı. Bağımsızlık meşalesi Erzurum'daki bu kongre ile yakıldı. Çünkü bu kongrede alınan kararlar, sadece doğu bölgesinin bütünlüğünü değil, vatanın da bütünlüğünü esas almaktaydı. Anadolu'da işgal güçlerine karşı direniş devam ederken Meclis-i Mebusan'ın İstanbul'da açılmasına karar verildi. 1919 yılında yapılan seçimler sonucunda Erzurum'u temsilen altı milletvekili Meclis-i Mebusan'a seçildi. İstanbul'un İtilaf Devletleri'nce işgal edilmesi üzerine Meclis-i Mebusan kapandı ve 23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM açıldı. Daha sonra yapılan 1920 Seçimleri'nde I. Dönem TBMM'ye Erzurum'dan dokuz milletvekili seçildi. Erzurum Milli Mücadele'den sonra da Cumhuriyet Türkiyesi'nin önemli şehirlerinden biri olmuştur. I. Dönem TBMM tarafından 1923 yılı Nisan ayında seçimlerin yenilenmesine karar verildi. Seçimler aynı yılın haziran ve temmuz aylarında tamamlandı. Yapılan seçimler sonucunda, II. Dönem TBMM'ye Erzurum'dan Müdafaa-i Hukuk Grubu'nun adayları olarak altı milletvekili seçildi. Rüştü Paşa, Mehmet Raif (Dinç) Bey, Ziyaettin (Gözübüyük) Bey, Mehmet Cazım (Duru) Bey, Halet (Sağıroğlu) Bey ve Münir Hüsrev (Göle) Bey seçilen milletvekilleridir. Rüştü Paşa'nın İzmir Suikastı'ndan dolayı 13 Temmuz 1926 tarihinde idam edilmesiyle Erzurum'un II. Dönem TBMM'deki milletvekili sayısı düştü. Bu nedenle Erzurum'da ara seçim yapıldı. Ara seçim neticesinde Bahri (Sarıtepe) Bey, II. Dönem TBMM Erzurum milletvekili oldu. Bu tez çalışması adı geçen milletvekillerinin biyografileri ile meclisteki faaliyetlerini konu edinmektedir.

Erzurum has been home to many civilizations throughout history and is located in an important strategic region due to its geographical location. Erzurum was occupied by the Russians in World War I. The people were massacred during these years of occupation, especially by Armenians. The destruction of the city by Armenians and their mistreatment of the people had caused many people to emigrate from Erzurum. After the Armistice of Mondros, the National Defense Community For Eastern Provinces, which has its headquarters in Istanbul, was established with the concern that Erzurum would be given to Armenians. Raif (Mehmet Raif Dinç) Hodja was appointed as the head of the Erzurum Branch of this society. Erzurum was also in the scene of various important events during the National Struggle Period. Erzurum Congress was convened on July 23, 1919. The torch of independence was ignited with this congress in Erzurum. Because the decisions taken in this congress were based not only on the integrity of the eastern region, but also on the integrity of the country at large. As the resistance against the occupying forces continued in Anatolia, it was then decided to open the Meclis-i Mebusan in Istanbul. As a result of the elections held in 1919, six deputies representing Erzurum were elected to parliament. After the invasion of Istanbul by the Allied Forces Meclis-i Mebusan was closed and the Grand National Assembly of Turkey was opened in Ankara on April 23, 1920. In the 1920 Elections, nine deputies from Erzurum were elected to the I. TBMM. Erzurum became one of the important cities of Republic Turkey after the National Struggle. In April 1923, the I. TBMM decided to renew the elections. Elections were completed in June and July of the same year. As a result of the elections, six deputies were elected to the II. TBMM as candidates of the Associations for Defense of Rights from Erzurum. Rüştü Pasha, Mehmet Raif (Dinç) Bey, Ziyaettin (Gozbüyük) Bey, Mehmet Cazım (Duru) Bey, Halet (Sağıroğlu) Bey and Münir Hüsrev (Göle) Bey were the elected deputies. With the execution of Rüştü Pasha on July 13, 1926 for the Assassination of Izmir, Erzurum's number of deputies in the Second Term Parliament decreased. Therefore, a midterm election was held in Erzurum. As a result of the midterm elections, Bahri (Sarıtepe) Bey became a member of parliament for Erzurum in the II. TBMM. This thesis tends to focus on the biographies of the aforementioned MPs and their activities in parliament.