Heybeli-Kömürlü köyleri (Adilcevaz-Bitlis) arasında yüzeyleyen travertenlerin sedimantolojik özelliklerinin incelenmesi ve ekonomik önemi

Abstract

Bu tez kapsamında Heybeli köyü ile Van Gölü arasında kalan bölgede yüzeyleyen Heybeli traverten ve tufalarının evriminin aydınlatılması ve ekonomiye katkısının belirlenmesi amaçlanmıştır.İnceleme alanında yapılan gözlem ve tespitlerin haricinde travertenlerin örtülü bölümleri için 54 m karotlu sondaj yapılmıştır. Toplamda 55 m traverten, 21 m de tufa istifi incelenmiştir. Bu kapsamda; 107 adet ince kesitin, 8 adet SEM örneğinin ve 5 adet su örneğinin analizi yapılmıştır.İncelemeler sonucunda travertenlerde; 1- Breşik-litoklastlı fasiyes, 2- Kristalin kabuk fasiyesi, 3- Çalı tipi fasiyes, 4- Sal tipi fasiyes, 5- Gaz boşluklu fasiyes ayıtlanmıştır. Tufalarda ise; 1- Fitoherm çatıtaşı fasiyesi, 2- Fitoherm bağlamtaşı fasiyesi, 3- Mikritik tufa fasiyesi ayırtlanmıştır. Bu fasiyeslerin ışığında; 1- Yamaç fasiyes birlikteliği, 2- Havuz (göl) fasiyes birlikteliği olmak üzere iki fasiyes birlikteliği belirlenmiştir.Elde edilen bulgular; 5 defa büyük ölçekli göl seviyesi dalgalanması yaşayan Van Gölü ile Süphan volkanizmasının Heybeli traverten ve tufalarının oluşum ve gelişimlerini denetlediğini göstermektedir. Ayrıca analizi yapılan 1 adet su örneğinin fiziksel ve kimyasal özellikleri göz önüne alındığında bölgedeki traverten ve tufaları oluşturabileceği kanaatine varılmıştır.Bölgedeki traverten ve tufaların sedimantolojik özelliklerine göre doğal taş olarak kullanılma potansiyelleri açısından ekonomik olmadığı kanaatine varılmıştır.

Within the scope of this thesis, it is aimed to shed light on the evolution of Heybeli travertine and tufas exposed in an area between Heybeli village and Lake Van and to determine its contribution to the economy.Apart from the observations and determinations made, 54 m core drilling was carried out for the covered parts of the travertines. In total, 55 m of travertine and 21 m of tufa succession were investigated. For this purpose, 107 thin sections, 8 SEM samples and 5 water samples were analyzed.As a result of the studies on the travertines: 1- Brecciated-lithoclastic facies, 2- Crystalline crustal facies, 3- Shrub type facies, 4- Sal type facies, 5- Gas porous facies were determined. On the tufas; 1- Phytoherm framestone facies, 2- Phytoherm bindstone facies, 3- Micritic tufa facies were determined. On the light of these facies; 1- Slope facies association, 2-Pool (lake) facies association, two facies associations were determined.Results; It shows that Lake Van and Süphan volcanism, which experienced 5 large-scale lake level fluctuations, controlled the formation and development of Heybeli travertine and tufas. Considering the physical and chemical properties of a water sample analyzed, it was concluded that it could form travertines and tufas.According to the sedimentological characteristics of travertine and tufas exposing in the area it has concluded that there is not economic meaning with respect to natural stones.