Türkiye`de yetişen bazı achillea l türleri üzerinde farmakognozik araştırmalar

Abstract

Achillea mitolojik bir bitki olup Asteraceae familyasına ait, özellikle kuzey yarımkürede yetişen ve dünyada 100'den fazla türle temsil edilen bir cinstir. Ülkemizde ise 30 taksonu endemik olmak üzere toplam 52 taksonla temsil edilmektedir. Üzerinde en fazla bilimsel çalışma yapılan Achillea millefolium L. türüdür. Achillea türleri halk hekimliğinde ateş düşürmek, soğuk algınlığını gidermek, sindirim şikayetlerini gidermek ve yaraları iyileştirmek amacıyla kullanılmaktadır.Ülkemizde doğal olarak yetişen A.biebersteinii Afan., A. setacea Waldst. & Kit.ve A. wilhelmsii C. Koch. türlerinin içerdiği etken madde grupları belirlenmiş, Avrupa Farmakopesi esas alınarak farmakope analizleri yapılmıştır.Bitkilerin çiçek, yaprak ve köklerinin içerdiği toplam fenolik madde miktarları ile içerdikleri fenolik bileşikler HPLC ile kalitatif ve kantitatif olarak tespit edilmiş ve antioksidan aktiviteleri araştırılmıştır. Ekstrelerin toplam fenolik madde miktarları Folin-Ciocaltaeu yöntemi ile değerlendirilmiş, en yüksek toplam fenolik madde miktarı A. biebersteinii yaprak eksresinde tespit edilmiştir. Ekstrelerin antioksidan aktiviteleri DPPH ve ABTS yöntemleriyle araştırılmış ve sonuçlar toplam fenolik madde miktarıyla parelellik göstererek en güçlü etki A. biebersteinii yaprak ekstresinde görülmüştür. YBSK sisteminde bitkilerin farklı kısımlarının içerdiği fenolik bileşikler yeni geliştirilen metodla analiz edilmiş ve bitkilerin çeşitli kısımlarında klorojenik asit, kafeik asit, rutin, kersetin, luteolin ve apigenin bileşikleri tespit edilmiştir.Bitkilerin çiçek, yaprak ve köklerinden hazırlanan sulu ve etanollü ekstreler ile toprak üstü kısımlarından elde edilen uçucu yağların antimikrobiyal aktivitesi 4 farklı bakteri ve bir maya üzerinde mikrodilüsyon yöntemiyle test edilmiştir. Bitkilerin sulu ekstreleri antimikrobiyal aktivite göstermemiştir. Etanollü ekstreler 0,125-1 mg/ml MIC değerleri arasında antimikrobiyal aktivite göstermişlerdir. Tüm ekstreler arasında C. albicans suşuna karşı 0.125 mg/ml MIC değeri ile en güçlü antimikrobiyal aktiviteyi A. setacea kök ekstresi göstermiştir. Elde edilen uçucu yağ miktarı yeterli olmadığı için sadece maya suşuna karşı antimikrobiyal aktivite çalışması yapılmış ve A. biebersteinii uçucu yağı 0,78 µl MIC değeri ile en güçlü aktivite görülmüştür.Anahtar Sözcükler: Achillea, Achillea biebersteinii, Achillea setacea, Achillea wilhelmsii, Antimikrobiyal aktivite, Antioksidan aktivite, YBSK

The genus Achillea belongs to the Asteraceae family, comprises over 100 species worldwide, mainly distributed in the northern hemisphere is a mythological plant. The genus is represented by 52 taxa of which 30 taxa are endemic in our country. Species of Achillea millefoliumL. is the most commonly used in scientific studies. Achillea species are used for fever, common cold, digestive complaints and wound healing in folk medicine.A.biebersteinii Afan., A. setacea Waldst. & Kit.and A. wilhelmsii C. Koch. species, which are growing naturally in our country, types of active substance groups were determined and were analyzed according to European Pharmacopoeia 7.0.he methanol extracts of the flowers, leaves and roots of the plants were examined using in-vitro models for determining the total phenolic content and antioxidant activity. Folin Ciocalteu method was used to present the total phenolic content, and DPPH and ABTS radical scavenging assays were preferred to determine the antioxidant capacity. Among all the investigated species, A. biebersteinii leaf extract showed apparent DPPH radical scavenging and ABTS radical scavenging activity. Results of antioxidant activity was showed parallel with total phenolic contents of extracts. To clarify the significant antioxidant potential of the plants, phenolic compounds were analyzed qualitatively and quantitatively using a newly developed and validated RP-HPLC-DAD method. Chlorogenic acid, caffeic acid, routine, quercetin, luteolin and apigenin were identified and quantified in the extracts.Antimicrobial activity of aqueous and ethanol extracts of flowers, leaves and stems and essential oils of aerial parts of A.biebersteinii, A. setacea and A. wilhelmsii were tested on 4 different bacteria and one yeast by microdilution method. No antimicrobial activity was observed with the aqueous extracts, whereas the ethanol extracts possessed activity having MIC values of 0.125-1 mg/ml against all the tested microorganisms. Among all the investigated extracts, root ethanol extract of A. setacea has the strongest activity against the C. albicans with MIC values of 0.125 mg/ml. As for essential oils, the strongest activity was observed with essential oil of A. biebersteinii having MIC value 0.78 µl.Keywords: Achillea, Achillea biebersteinii, Achillea setacea, Achillea wilhelmsii, Antimicrobial activity, Antioxidant activity, HPLC