Okul öncesi eğitime devam eden 48-66 aylık çocuklara yönelik bilinçli farkındalık (mindfulness) temelli akran ilişkisi programı önerisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönemine çocukların akran ilişkilerini geliştirmek ve olumlu sosyal davranışları kazandırmaya yönelik Bilinçli Farkındalık Temelli Akran İlişkisi Programı'nın tasarlanması ve alan uzmanları tarafından değerlendirilmesidir. Araştırmada karma araştırma modelinden sıralı açıklayıcı desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 öğretim yılında Türkiye'nin okul öncesi eğitim, program geliştirme, eğitim programları, sosyal duygusal öğrenme alanında çalışan alan uzmanları oluşturmaktadır. Araştırmadaki veri toplama araçları `Bilinçli Farkındalık Temelli Akran İlişkisi Programı Öğeleri Değerlendirme Formu` ve `Yarı Yapılandırılmış Bireysel Görüşme Formu` oluşturmaktadır. Tasarlanan Bilinçli Farkındalık Temelli Akran İlişkisi Programının uygulanabilirliği ve etkililiğini görmek amacıyla etkinliklerin pilot uygulaması Çanakkale il merkezinde ikamet eden ve 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Çanakkale ili, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ÇABA Çok Amaçlı Erken Çocukluk Eğitimi Merkezinde (ÇABAÇAM) öğrenimine devam eden 48 ile 66 aylık 15 çocukla gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama kapsamında çocukların `başkalarına karşı yardımsever olma` becerisinin en çok ilerleme gösterdiği, `öz denetimli davranma` becerilerinin ise en az geliştiği görülmektedir. Nicel veriler çok yönlü rasch analizi ile analiz edilirken nitel veriler içerik analiz kapsamında yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre programın öğelerini değerlendirmede kullanılan ölçütlerin katılık (zorluk) ve cömertlik (kolaylık) bakımından farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca alan uzmanları programın öğelerin büyük bölümünü kapsadığını ancak bazı öğeleri ise kapsamadığı nicel veriler doğrultusunda saptanmıştır. Araştırmada alan uzmanlarının programın hedef, içerik ve öğrenme-öğretme süreci alt boyutlarının geçerliliğinin (>.80) yüksek olduğuna, değerlendirme alt boyutunun yetersiz olduğuna dair ve aile katılımına yeteri kadar yer verilmediğine yönelik görüş belirttikleri ortaya çıkmıştır. Programın yüksek geçerlilik oranı ile (>.88) sosyal duygusal öğrenme becerilerini geliştireceği ayrıca akran ilişkileri ile ilgili temel/önemli konuları kapsadığı ve olumlu sosyal davranışlarını geliştirmesine ve akran kabulünü gerçekleştirmeye uygun olduğu ifade edilmiştir.

This dissertation aimed to design and evaluate the Mindfulness-Based Peer Relationship Program which developed peer relations and positive social behaviors in preschool children, and to evaluate it by field experts. In this research, a sequential explanatory design from the mixed research model was used. The study group of the research consisted of field experts working in Turkey's pre-school education, curriculum development, educational programs, and social emotional learning in the 2020-2021 academic year. The data collection tools in the research were `Mindfulness Based Peer Relationship Program Elements Evaluation Form` and `Semi-structured Individual Interview Form`. In order to see the feasibility and effectiveness of the designed Awareness-Based Peer Relationship Program, the activities were piloted with 48 students residing in Çanakkale city center and continuing their education at Çanakkale Onsekiz Mart University ÇABA Multi-Purpose Early Childhood Education Center (ÇABAÇAM). It was carried out with 15 children aged 66 months in the 2020-2021 academic year. Within the scope of the pilot study, it was observed that the children's `helping others` skills developed the most and their `self-control` skills developed the least. Qualitative data were interpreted within the scope of content analysis, whereas quantitative data were analyzed with multi-facet rasch analysis. This study showed that it has been evaluated that the criteria used to evaluate the elements of the program differed in terms of strictness (difficulty) and generosity (ease). Thus, field experts determined that the program covers most of the items, but some items did not, in accordance with the quantitative data. This study revealed that the field experts indicated that the validity of the program's goal, content and learning-teaching process sub dimensions (>.80), was high, that the evaluation sub-dimension was insufficient and that there was not enough room for family participation. It has been stated that the program would improve social emotional learning skills with its high validity rate (>.88), it also covered not only basic but also prominent issues related to peer relations. It was suitable for developing positive social behaviors and realizing peer acceptance.