Neolitik Çağ'da Anadolu'da ölüm algısı ve ölü gömme uygulamaları

Abstract

Bu çalışma, Anadolu'daki Neolitik Çağ yerleşimlerini ve bu yerleşimlerde arkeolojik kazılarla tespit edilen ölü gömme uygulamalarını ele almaktadır. Bu bağlamda ölü gömmenin tarihsel seyri Paleolitik Çağ'dan başlayarak anlatılmıştır. Böylece geçmişten Neolitik Çağ'a ve sonrasına aktarılan ölü gömme uygulamalarında tarihsel süreç içerisinde Anadolu'nun yeri irdelenmiştir. Bu konumlandırma yapılırken ritüel, sembolizm ve simgesel düşünmenin ölüm ile kurulan bağı da ihmal edilmemiştir. Devamında Anadolu Neolitik yerleşmeleri Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu, Batı Anadolu, Marmara ve Akdeniz olarak üç gruba ayrılmıştır. Bahsi geçen sınırlar dâhilinde ölü gömme uygulamaları, mezar armağanları, ritüeller, insan-hayvan ilişkileri ele alınmış, Anadolu'nun ölü gömme uygulamalarında zengin verilere sahip olduğu anlaşılmıştır.Tezimizde, kazılarda elde edilen teorik bilgiler tarihsel, antropolojik ve sosyolojik bilgiler ile birleştirilip Neolitik Çağ insanının dinsel düşünüşü anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, ölü gömme uygulamalarının Neolitik Çağ'da nasıl evrildiğini, bölgeler arası etkileşimin uygulamalara nasıl yansıdığını ve dinsel olanın toplumsal olanı nasıl etkilediğini anlamaya dönük bir çalışmadır.

This study deals with the Neolithic Age settlements in Anatolia and the burial practices found in these settlements by archaeological excavations. In this context, the historical course of burial is described starting from the Paleolithic Age. Thus, the place of Anatolia in the historical process was examined in the burial practices transferred from the past to the Neolithic Age and after. While making this positioning, the connection of ritual, symbolism and symbolic thinking with death has not been neglected. Subsequently, Anatolian Neolithic settlements were divided into three groups as Eastern and Southeastern Anatolia, Central Anatolia, Western Anatolia, Marmara and Mediterranean. Within the aforementioned boundaries, burial practices, grave gifts, rituals, human-animal relations have been discussed and it has been understood that Anatolia has rich data in burial practices.In our thesis, the theoretical information obtained from the excavations was combined with historical, anthropological and sociological information and the religious thought of the Neolithic Age people was tried to be understood. This study aimed to understand how burial practices evolved in the Neolithic Age, how inter-regional interactions were reflected in practices, and how the religious was influenced by the social.