Celali İsyanları ve Ma'noğlu Fahreddin İsyanının karşılaştırmalı tarihçilikte ekseninde incelenmesi

Abstract

Celalî İsyanlarının Osmanlı İmparatorluğu için ciddi bir zarara sebep olduğu söylenebilir. Buisyanlar Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu toplumsal krizin büyümesine zeminhazırlamıştır. Fakat Celalî İsyanlarının tarihi süreç içerisinde çeşitli dönüşümlere maruzkaldığını söyleyebiliriz. Örneğin ilk dönemlerde karizmatik lider profiline sahip olan eşkıyaliderleri, ilerleyen süreçte bu özelliklerini kaybetmeye başlamışlardır. Bu durum Celalîİsyanlarının parçalanmasına ve daha çok eşkiya liderinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.Canbuladoğlu Ali Paşa tekrar karizmatik bir eşkıya lideri profili oluşturmayı amaçlamıştır.Ancak aynı dönemde Kuyucu Murad Paşa'nın Celalîler üzerinde otorite oluşturması veisyanların son bulması için gösterdiği çaba büyük ölçüde etkili olmuştur. Kuyucu Murad Paşa,Canbuladoğlu Ali Paşa İsyanının son bulmasında da etkili olmuştur. Ancak Canbuladoğlu AliPaşa İsyanının Ortadoğu'da oluşturduğu etki Ma'noğlu Fahreddin İsyanını tetiklemiştir. İkiisyancının bir dönem müttefik olması bu düşüncemizi doğrular. Canbuladoğlu Ali Paşa'nınBatılı devletlerle iletişim halinde olması bu isyanı Celalî İsyanlarının dışında ayrı bir yerekoymamıza sebep olur. Bu özelliği ile isyanın yapısal olarak Ma'noğlu Fahreddin İsyanına dahayakın olduğu söylenebilir.

It can be said that the Celali rebellions caused serious destruction for the Ottoman Empire. Theserebellions paved the way for the growth of the social crisis which the Ottoman Empire experienced.But we can say that the Celali rebellions have been exposed to various transformations in the historicalprocess. For example the leaders of bandits who had charismatic leadership in the beginning startedto lose this characteristic in the process. This led to the breaking up of the Celali rebellions and theemergence of more bandits leaders. Canbuladoglu Ali Pasha again aims to create a charismatic bandleader profile. However, in the same period, the efforts of Kuyucu Murad Paşa to establish authorityover the Celalians and to end the rebellions were largely effective. Kuyucu Murad Pasha, CanbuladoğluAli Pasha rebellion was effective in the end. However, the influence of the Rebellion of CanbuladogluAli Pasha in the Middle East provoked the rebellion of II. Fahreddin. The fact that the two insurgentswere allies for some time confirms this idea. The fact that Canbuladoglu Ali Pasha is in contact with theWestern states causes us to put this rebellion in a different place than the Celali rebellions. With thisfeature, it can be said that the rebellion is closer to the II. Fahreddin rebellion.