Kritik dönem yöntemleri ile hazne kapasitesi tayini ve Yukarı Fırat havzası uygulaması

Abstract

Amaç: Bu çalışmada Yukarı Fırat Havzası Karasu Alt Havzası'nda olası gelecekte, belli AGİ'lerde planlanacak biriktirme haznesi inşasında farklı kritik dönem yöntemlerinin değerlendirilip karşılaştırması amaçlanmıştır.Yöntem: Yukarı Fırat Havzası Karasu alt havzasında Karasu Çayı üzerinde bulunan 2119, 2151, 2154, 2156 nolu akım gözlem istasyonlarında gözlenmiş aylık ve yıllık ortalama akım verileri kullanılarak, %70 ve %80 düzenleme oranları için %5 ve %3 risk değerleri göz önüne alınarak Rippl (Eklenik Akımlar), Eklenik Farklar, Ardışık Tepeler, Minimum Akımlar, Alexander, Dincer, Gould Gama, McMahon, Gould Sentetik Veri Yöntemleri ile hazne kapasitesi hesaplanmıştır.Bulgular: Uygulama sonucunda elde edilen verilere göre başlangıçta riskin tanımlanamadığı yöntemler ile yapılan hesaplamaların diğer yöntemlerden daha fazla hazne hacmi hesapladığı görülmüştür. Düzenleme oranı ve yineleme süresinin arttıkça hazne kapasitesinin de arttığı, risk oranının azaldıkça hazne kapasitesinin arttığı belirlenmiştir. Sonuç: Alexander, Dincer ve Gould Gama yöntemlerinin veri setine uygun olasılık dağılımı seçildiğinde uzun süreli kritik dönemler için diğer yöntemlere kıyasla daha güvenilir sonuçlar verdiği ortaya çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Yukarı Fırat Havzası, biriktirme haznesi kapasitesi, ön tasarım yöntemleri, kesin tasarım yöntemleri, kritik dönem yöntemleri

Purpose: In this study, it is aimed to evaluate and compare different critical period methods in the construction of the reservoir to be planned in certain streamgauging stations in the possible future in the Upper Fırat Basin Karasu Lower Basin.Method: Reservoir capacity is estimated by using Rippl (Mass Curve), Residual Mass Curve, Sequent-Peak, Minimum Flow, Alexander, Dincer, Gould's Gama, McMahon and Gould's Synthetic Data methods.Using the monthly and annual mean flow data observed at the streamgauging stations no 2119, 2151, 2154, 2156 located on the Karasu Stream in the Karasu sub-basin of the Upper Fırat Basin, taking into account the 5% and 3% risk values for 70% and80% regulation rates,Findings: According to the data obtained as a result of the application, it was seen that the calculations made with the methods in which the risk could not be defined at the beginning calculated more reservoir volume than other methods. It was determined that the reservoir capacity increased as the regulation rate and iteration time increased, and the reservoir capacity increased as the risk ratio decreased.Results: It has been revealed that Alexander, Dincer and Gould Gamma methods give more reliable results for long-term critical periods compared to other methods when the appropriate probability distribution is selected for the data set.Keywords: Eastern Anatolia Region, Upper Fırat Basin, reservoir capacity, preliminary design methods, precise design methods, critical period methods