Türkiye'de buğday, pamuk ve mısır fiyatları arasındaki kısa ve uzun dönem yayılım oynaklıklarının var asimetrik BEKK-GARCH-ortalama denklem modeli yardımı ile belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada borsada meydana gelen buğday, pamuk ve mısır fiyat değişimlerini anlamak için söz konusu piyasalar arasındaki oynaklık ilişkisi incelenmiştir. Türkiye'de ilgili piyasaların, üretimi ile ilgili sorun yaşayan (yüksek girdi maliyetleri, sermaye yetersizliği, yüksek faiz oranları, yüksek enerji piyasalarının getirdiği fiyat oynaklığı vb. sorunları) her üç ürün üreticisi için ilgili politika yapıcıların, sağlam, etkin ve yürütülebilir politikaların oluşmasında ön görü sağlaması amaçlanmıştır. Aynı zamanda ülke ekonomisinde dış ticarette önemli bir yüzdeyi oluşturan bu üç piyasanın, üreticiye ön görü sağlayarak daha sağlam üretim kararlarını vermesinde ve diğer buğday, mısır ve pamuk üreticisi olan ülkeler ile güçlü rekabet edebilmesi açısından çalışmadan elde edilecek sonuçlar oldukça önemlidir. Yöntem: Söz konusu çalışma tarım ürünlerinden mısır, buğday ve pamuk ürünlerini 02.04.2005-11.03.2020 dönemi günlük verilerini kapsamaktadır. Borsada günlük fiyat değişimleri çalışma için önem arz ettiğinden, çalışmada günlük verilerin kullanılması da ayrıca önem arz etmektedir. Yöntem olarak ilgili piyasaları sistemde eşanlı olarak analiz edip, iki ana bileşenden oluşmasından dolayı VAR-Asimetrik BEKK-GARCH-ortalama denklem modeli seçilmiştir. Modelde birinci bileşen piyasa getirilerindeki faktörleri belirlerken, ikinci bileşen ise her bir piyasada meydana gelen belirsizliği (koşullu varyans) üzerinde etkisi olan faktörlerin asimetrik yayılım süreçlerini birlikte açıklamaktadır.Bulgular: Analiz sonuçlarından elde edilen bulgular getiri piyasalarının koşullu varyanslarını ve çarpraz koşullu varyanslarını, asimetrik etkilerin ve ilgili yapılan birçok değer istatiski açıdan önemli olarak bulunmuştur. Buğday uzun dönem kalıcı belirsizliği kendi piyasasını pozitif yönde etkilemektedir. Pamuk piyasasında kalıcı uzun dönem belirsizliği hem kendi piyasasını hemde mısır piyasası üzerinde belirsizlik oluşturmaktadır. Mısır piyasasında meydana gelen kalıcı uzun dönem belirsizlik hem kendi piyasasını hemde diğer piyasalar üzerinde kalıcı belirsizlikler oluşturmaktadır ve bu sonuçlar istatiski açıdan önemli bulunan sonuçlardır.Sonuç: Buğday, pamuk ve mısır piyasaları arasında, istikrarsızlık yayılımı olduğu ifade edilebilir ve bir piyasan diğer piyasalara yayılım etkileri piyasaların pazar hacmine bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Aynı zamanda buğday ve pamuk piyasalarının daha istikrarlı bir piyasaya sahip olduğu belirlenirken mısır piyasasının diğer iki piyasa göre daha dalgalı bir piyasaya sahip olduğu belirlenmiştir. Piyasaların kısa dönem şoklarına göre uzun dönem şoklarından daha çok etkilendiği bulgusuna varılmıştır. Bu bağlamda ekonomide cereyan eden negatif ve pozitif haberlerin her bir piyasayı nasıl etkilediği sunularak kurulan hipotezler doğrultusunda negatif haberlerlerin pozitif haberlerden daha fazla piyasaları etkilediği kuramı ampirik bulgularla örtüşmektedir.

Purpose: In this study, the volatility relationship between these markets is examined in order to understand the marketing behavior of wheat, cotton and corn price changes. For all three product manufacturers in Turkey, which have problems with the production of the relevant markets (high input costs, lack of capital, high interest rates, price volatility caused by high energy markets, etc.), the relevant policy makers are at the forefront of the formation of sound, effective and executable policies. At the same time, the results obtained from the current study provide insight to the manufacturer in terms of these three markets, which constitute an important percentage in foreign trade in the country's economy, and are very important in terms of being able to make more robust production decisions and compete strongly with other nations producing wheat, corn, and cotton producers.Method: The aforementioned study covers the daily data of agricultural products such as wheat, cotton and corn products for the period of 04.02.2005-03.11.2020. Since daily price changes in the stock market are important for the volatility analysis, it is also important to use daily dataset in the analysis. The VAR-Asymmetric BEKK-GARCH-mean equation model was chosen because it analyzes the relevant markets simultaneously in the system and consists of two main components. While the first component in the model determines the factors in the market returns, the second component explains the asymmetric diffusion processes of the factors that have an effect on the uncertainty (conditional variance) occurring in each market.Findings: The findings were found to be significant in terms of conditional variances, cross-conditional variances, asymmetric effects, and many related statistics. Wheat's long-term permanent volatility affects its market volatility positively. Persistent long-term uncertainty in the cotton market creates uncertainty both on its own market and on the corn market. Persistent long-term uncertainty in the corn market creates permanent uncertainties both on its own market and on other markets, and these results are statistically significant.Results: Results indicated that there is a wide spread of pass-through short and long-term swings between wheat, cotton and corn markets, and spillover effects from one market to other markets show that the markets vary depending on the market volume. At the same time, it has been determined that the wheat and cotton markets have a more stable market, while the corn market has a more volatile market than the other two markets. It has been also found that markets are more affected by long-term shocks than short-term shocks. In this context, by presenting how negative and positive news in the economy affect each market, the theory suggests that negative news affects the markets more than positive news, in line with the hypotheses established, overlaps with our empirical findings.