İstanbul ilinde bulunan yataklı tedavi kurumlarının kurumsal sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesi - Türkiye için özel ölçek geliştirilmesi

Abstract

Bu çalışma, kurumsal sağlık okuryazarlığı (KSOY)'nı ölçmek amacıyla, Haziran - Ağustos 2021 aylarında, İstanbul ilinde faaliyet gösteren yataklı tedavi kurumlarında yapılmış bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Literatürden yararlanarak hazırlanan ölçek maddeleri uzman görüşleri alınarak şekillendirilmiş, ön uygulaması yapılmış ve amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenen farklı statülerdeki 47 hastanede, toplam 472 yönetici/karar verici kişiden anketler yoluyla veri toplanmış, geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Geliştirilen KSOY ölçeği için keşfedici faktör analizinde Varimax rotasyonu uygulandığında maddelerin 5 faktör altında toplandığı ve açıklayıcılık katsayısının %78,9 olduğu görülmüştür. Keşfedici Faktör Analizinin uygulanabilirliğinin ölçümü için Kaiser-Meyer-Olkin yeterlilik ölçümü 0.959, Bartlett's Küresellik testi ise 0.001 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. KSOY ölçeği sorularının iç tutarlılığını gösteren Cronbach's alfa değerleri; liderlik & yönetim boyutu için 0,987, iletişim boyutu için 0,946, operasyonel erişim boyutu için 0,954, bina içi erişim boyutu için 0,948 ve bina dışı erişim boyutu için 0,841 olarak saptanmıştır. Ölçeğin toplam Cronbach's alfa değeri 0,975 olup, yüksek derecede güvenilirdir. KSOY ölçeği ile eş zamanlı olarak 95 soruluk gözlem formu hazırlanarak, sağlık hizmet kullanıcılarının KSOY konusundaki gözlemlerine başvurulmuştur. KSOY ölçeği ile gözlem formlarına verilen cevaplar istatistiksel olarak karşılaştırılmış ve KSOY ölçeği ile Gözlem Formu arasında her boyutta anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu şekilde, ölçeğin kriter geçerliliği de sağlanmıştır. KSOY konusunda daha önce geliştirilmiş geçerli ve güvenilir bir ölçek olmadığı için, bu çalışmada geliştirilen ölçeğin literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

This is a scale development study to measure organizational health literacy (OHL), conducted in inpatient treatment institutions operating in the province of Istanbul, in June - August 2021. For this purpose, the scale items are prepared by making use of international publications and are shaped by taking expert opinions, a pilot study is conducted and data is collected from a total of 472 managers/decision makers in 47 hospitals with different statuses which were determined by purposive sampling method. The validity and reliability analyzes are made. In the exploratory (explanatory) factor analysis for the developed OHL scale, when Varimax rotation is applied, it is seen that the items are gathered under 5 factors and the explanatory coefficient is 78.9%. While measuring the applicability of exploratory (explanatory) Factor Analysis, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) proficiency measurement is found significant at 0.959 and Bartlett's Sphericity test at 0.001 levels. Cronbach's alpha values, which show the internal consistency of the OHL scale questions, are determined as 0.987 for the leadership&management dimension, 0.946 for the communication dimension, 0.954 for the operational access dimension. It is determined as 0.948 for indoor access dimension and 0.841 for outdoor access dimension. The total Cronbach's alpha value of the developed OHL scale is 0.975 which is highly reliable. At the same time as the OHL scale, an observation form of 95 questions is prepared and the observations of health service users about OHL are taken. The responses given to observation forms are compared statistically with the OHL scale and a significant relationship is found between the OHL scale and the Observation Form in all dimensions. In this way, the criterion validity of the scale is also ensured. The scale developed to determine the level of organizational health literacy in hospitals is a highly valid and reliable scale. This study will contribute to the literature since there is no previously developed valid and reliable scale on OHL.