Tükenmişlik sendromunun örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi ve bankacılık sektörü üzerine bir uygulama

Abstract

Günümüzde çalışma hayatını olumsuz yönde etkileyen unsurlardan birisi olan tükenmişlik sendromu, hem bireysel hem de örgütsel açıdan olumsuz etkilere sahip bir olgudur. Tükenmişlik, özellikle insanlarla birebir iletişimde bulunulmasını gerektiren hizmet sektörlerinde kendini gösteren bir sorundur. Bu sendrom, bireyin çalışma hayatından ayrılmasına, ekonomiye katkısının azalmasına, bazı durumlarda uzman desteği olmaksızın çözülemeyecek psikolojik sorunlara sebep olmaktadır. Örgütsel vatandaşlık davranışı ise işgörenin, standart iş tanımı ya da rol gereklerinin dışına çıkarak kendi kişisel tercihi ile örgütsel etkinliği artıracak bazı tutum ve davranışlar sergilemesidir. Günümüzde örgütler, varlıklarını sürdürebilmek ve örgütsel etkinliği ve performansı yükseltebilmek için örgütlerine gönüllü olarak önemli katkılar sağlayan çalışanlara daha çok ihtiyaç duymaktadır.Bu çalışmanın amacı, hizmet sektörünün en önemli faaliyet dallarından birisi olan banka işletmelerinde çalışan işgörenlerin mesleki tükenmişliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisini belirlemektir. Çalışmada tükenmişlik modeli olarak Maslach ve Jackson (1981) modeli (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı hissinde azalma); örgütsel vatandaşlık modeli olarak ise Organ (1988) modeli (diğergamlık, vicdanlılık, nezaket, centilmenlik ve sivil erdem) kullanılmıştır. Veriler Kütahya ili sınırları içerisinde faaliyet gösteren kamu ve özel sektöre ait bankalarda çalışan işgörenlerden toplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, genel olarak mesleki tükenmişliğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde negatif ve anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte örgütsel vatandaşlık davranışını negatif yönde etkileyen tükenmişlik alt boyutunun kişisel başarı hissinde azalma boyutu olduğu görülmüştür. Ayrıca mesleki tükenmişliğin alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutları arasında da negatif ve anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, Örgütsel Vatandaşlık, Bankacılık Sektörü.

Burnout syndrome, which is one of the factors that negatively affects working life today, is a phenomenon that has negative effects both individually and in organizational terms. Burnout is a problem that presents itself, especially in service sectors that require one-to-one communication with people. This syndrome causes the individual to leave his / her working life, his / her contribution to the economy to decrease, and in some cases psychological problems that cannot be solved without expert support. Organizational citizenship behavior is the behavior of the employee, the standard job description or role requirements outside of their own personal choice to increase organizational effectiveness with some attitudes and behaviors. Today, organizations need more employees who voluntarily make significant contributions to their organizations in order to maintain their presence and improve organizational effectiveness and performance.The aim of this study is to determine the impact of occupational burnout on organizational citizenship behavior of employees working in bank enterprises, one of the most important branches of the service sector. The Maslach and Jackson (1981) model (emotional exhaustion, desensitization and reduction in the sense of personal achievement) was used as a burnout model in the study; and the Organ (1988) model (otherness, conscientiousness, kindness, gentleman and civic virtue) was used as a model of organizational citizenship. The data were collected from employees working in public and private sector banks operating within the borders of Kütahya province. The results of the analysis showed that occupational burnout in general had a negative and meaningful effect on organizational citizenship behavior. However, it has been observed that the burnout sub dimension that negatively affects organizational citizenship behavior is the decrease in the sense of personal achievement. In addition, negative and meaningful relationships were found between the lower dimensions of occupational burnout and the lower dimensions of organizational citizenship behavior.Key Words: Burnout, Organizational Citizenship, Banking Sector.