İleri evre akciğer kanseri hastalarının palyatif bakım gereksinimleri ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

İleri evre akciğer kanseri hastaların erken palyatif bakım sağlık hizmeti alması ve yaşam kalitelerinin artırılması için palyatif bakım gereksinimleri belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu araştırma ileri evre akciğer kanseri hastaların palyatif bakım gereksinimlerini ve umutsuzluk düzeylerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı nitelikte yapılmıştır. Araştırma Ankara il merkezinde bulunan Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde İleri Evre Akciğer Kanseri hastalarının sıklıkla takip ve tedavisinin yapıldığı göğüs cerrahi kliniği, göğüs cerrahi yoğun bakım, ayaktan kemoterapi ünitesi, onkoloji kliniği, göğüs hastalıkları kliniklerindeki hastalara uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemini 130 akciğer kanseri hastası oluşturmuştur ve çalışma için etik kurul izni, kurum izni ve katılımcılardan yazılı olur alınmıştır. Araştırmada veri toplama araçları Sosyo-demografik Özellikleri İçeren Form, Edmonton Semptom Değerlendirme Sistem Skalası, Karnofsky Peformans Skalası Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği kullanılarak araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemiyle Ocak 2020 - Temmuz 2020 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma verileri için SPSS 22.00 paket programı kullanılarak yüzde, frekans ve ortalama hesaplanmıştır. Araştırmada veriler Kruskal Wallis Testi ve Pearson Korelasyon Testi gibi istatistik yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamındaki hastaların yaş ortalaması 62.68±8.867, %72.3' ünün erkek, %88.5' inin evli, %41.5' inin ilkokul mezunu, %37.0' ının emekli sandığı, %35.4' ünün serbest çalıştığı, %89.2' sinin şu anda çalışmadığı, %81.5' inin ise eşiyle yaşadığı bulunmuştur. Hastaların semptom yükleri arasında, ağrı puan ortalamasının 4.46±2.68 olduğu, yorgunluk puan ortalamasının 5.46±2.12 olduğu, bulantı puan ortalamasının 3.15±2.84 olduğu, depresyon ortalamasının 3.65±2.88 olduğu, anksiyete 3.38±2.84 olduğu, uyuşukluk ortalamasının 5.01±2.45 olduğu, iştahsızlık ortalamasının 5.40±2.59 olduğu, esenlik ortalamasının 5.69±1.87 olduğu, nefes darlığı ortalamasının 4.49±2.46 olduğu, kabızlık ortalamasının 2.45±2.53 olduğu, öksürük ortalamasının 4.02±2.41 olduğu, edmontom semptom toplam puan ortalamasının 47.17±19.03 olduğu bulunmuştur. Hastaların umutsuzluk alt boyutlarından gelecekle ilgili duygu ve beklentiler puan ortalamasının 1.40±1.66 olduğu, umutsuzluk alt boyutlarından motivasyon kaybı puan ortalamasının 3.43±2.41 olduğu, umutsuzluk alt boyutlarından umut puan ortalamasının 2.05±1.75 olduğu, umutsuzluk toplam puan ortalamasının 7.41±6.01 olduğu bulunmuştur. Hastaların umutsuzluk düzeyi ile semptom yükü arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Hastaların umutsuzluk düzeyi arttıkça hastaların semptomu artmaktadır, semptom yükü arttıkça umutsuzluk artmaktadır. Hastaların umutsuzluk toplam puanı ile karnofsky performans puanları arasında negatif yönde bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Hastaların karnofsky performansları azaldıkça umutsuzlukları artmakta, hastaların umutsuzlukları arttıkça karnofsky performansları kötüye gitmektedir. İleri evre akciğer kanseri hastalarınn karnofsky performans puanları ile EDS semptom toplam puan arasında pozitif yönde bir ilişki vardır (p<0.05). Hastaların semptom yükü arttıkça performansları da kötüye gitmektedir. Sonuç olarak semptom yükü ve umutsuzluk düzeyi arttıkça ve perfomansları azaldıkça hastaların palyatif bakım gereksinimlerinin arrtığı bulunmuştur.

It is very important to determine palliative care needs for advanced lung cancer patients to receive early palliative care health services and to increase their quality of life. This research was conducted to determine the palliative care needs and hopelessness levels of advanced lung cancer patients in a descriptive manner. The study was applied to the patients in the thoracic surgery clinic, thoracic surgery intensive care, outpatient chemotherapy unit, oncology clinic, chest diseases clinics that Advanced Stage Lung Cancer patients are frequently followed up and treated in Gazi University Medical Faculty Hospital located in city center of Ankara. The sample of the study consisted of 130 lung cancer patients and ethics committee permission, institutional permission and written consent from the participants were obtained for the study. Data-sets in the study were collected via using data collection tools as the Socio-demographic Characteristics Form, Edmonton Symptom Assessment System Scale, Karnofsky Performance Scale and Beck Hopelessness Scale with face-to-face interview method between January 2020 and July 2020. Percentage, frequency and mean of the data were calculated using the SPSS 22.00 package program. In the study, the data were evaluated using statistical methods such as Kruskal Wallis Test and Pearson Correlation Test. The mean age of the patients included in the study was 62.68±8.867, 72.3% were male, 88.5% were married, 41.5% were primary school graduates, 37.0% had a pension fund, 35.4% It has been found that 89.2% of them are self-employed, 89.2% are not currently working, and 81.5% are living with their spouse. Among the symptom burdens of the patients, the mean pain score was 4.46±2.68, the mean fatigue score was 5.46 ± 2.12, the mean nausea score was 3.15 ± 2.84, the mean depression score was 3.65 ± 2.88 The mean anxiety was 3.38±2.84, the mean of lethargy was 5.01±2.45, the mean of anorexia was 5.40±2.59, the mean of well-being was 5.69 ± 1.87, the mean of shortness of breath was 4. It was found that the mean of constipation was 4.49 ±2.46, the mean of constipation was 2.45±2.53, the mean of cough was 4.02±2.41 and the mean edmontom symptom total score was 47.17±19.03. The mean score of feelings and expectations about the future from the hopelessness sub-dimensions of the patients was 1.40 ±1.66, the mean score of loss of motivation from the hopelessness sub-dimensions was 3.43±2.41, and the mean score of hope from the hopelessness sub-dimensions was 2.05±1.75. The hopelessness total mean score was found to be 7.41±6.01. It was determined that a positive correlation between the hopelessness level of the patients and the symptom burden (p<0.05). As the hopelessness level of the patients increases, the symptoms of the patients increase, and as the symptom load increases, the hopelessness increases. A negative correlation was found between the patients' total hopelessness score and Karnofsky performance scores (p<0.05). As the patients' karnofsky performance decreases, their hopelessness increases and vice versa. There is a positive correlation between Karnofsky performance scores of advanced lung cancer patients and EDS symptom total score (p<0.05). As the symptom load of the patients increases, their performance also deteriorates. As a result, it was found that the palliative care needs of the patients increased as the symptom burden and hopelessness level increased as their performance decreased.