Iş sağlığı güvenliğinde tıbbi atık yönetimi ve tıbbi atığın ortama verdiği zararlardan kaynaklı risk analizi

Abstract

Global dünyanın gereksinimleri arasında insanoğlunun doyumsuzluğu yaşanılan dünyada sanayileşme ve kentleşmenin etkisiyle birlikte kaynaklar bilinçsizce kullanılmakta ve bu tüketim sonucu atıklar oluşmaktadır bu da dünyanın çevre sorunlarını yaşamasına neden olmaktadır. Yaşadığımız çevrede yaşam koşulları ihtiyaçlarımızın karşılanmasında eksik kalmakta ve birçok çevre kirliliğine neden olan atıklarla birlikte ortaya çıkarmaktadır. Teknolojinin, bilimin, fenin gelişmesiyle iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir çok sorunda çevre sorunları olarak daha çıkılmaz bir hal alırken aranılan çözümler, mevcut kaynaklar yetersiz kalmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkeler kısıtlı kamu alanları , yapılan üretimlerden kaynaklı atıkların geri dönüşüm aşamaları ,çevresel maliyetler karşısında yetersiz kalmaktadır.Çevre yönetim sistemleri bu konuda yöntemler geliştirirken birçok farklı metotları da projeleri , yapılabilecek çalışmaları göz önünde bulundurmalıdır. Atık yönetimi, çevre yönetiminin başta gelen bileşenlerinden biri olmakla birlikte su ve atık su yönetimine oranla daha yeni bir çalışma alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tıbbi atıktaki bu bazı farklılıklar yönetiminin insanoğlunun temel gereksinimleri sıralamasında alt katmanlarda yer almasıyla ilişkilidir. Özellikle 20. Yüzyıl ortalarında hızlı sanayileşmenin yarattığı yoğun kentleşme, atıkların uzaklaştırılmasına yönelik ihtiyacı gündeme getirmiştir. Başlangıçtaki kapsamı yalnızca toplama ve atma üzerine yoğunlaşan Tıbbi Atık Yönetimi günümüzde Azaltma – Geri Kazanma – İşletme – Aktarma – Taşıma – Nihai Bertaraf süreçlerini ve bu süreçler arasındaki ilişkileri bütüncül olarak ele alan ve en uygun (optimum) çözüme odaklanan bir mühendislik alanı haline gelmiştir. Nüfusun fazlalaşması toplumların refah seviyesinin yükselmesi, sanayileşme, kentleşme ve insanların bilgi düzeylerinin artması gibi paradigma değişimleri toplumu daha fazla sağlık hizmetini ihtiyaç duyma duruma getirmiştir.Görülen durum, sağlık hizmetlerinin yoğunluğunu artırmış, hastanelerde üretilen atık miktarı ve atık türlerinde önemli artışın sebebi olmuştur. Hastaneler, insanları tedavi edip yaşam kalitesini yükseltirken, bir çıktı unsuru olan tıbbi atıkların standartlara uygun yönetilememesi çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileme riskini doğurmaktadır.Tıbbi atıklar, sağlık kuruluşlarından kaynaklanan enfekte ve biyolojik açıdan tehlikeli atıklar, enfekte olmayan evsel nitelikli katı atıklar ve tehlikeli atıklar olmak üzere üç grupta toplanır. Bunlardan enfekte ve biyolojik açıdan tehlikeli atıkların patojen taşıma ihtimali yüksek; evsel nitelikli atıkların patojen taşıma ihtimali düşüktür. İşte tıbbi atıkların bu özelliklerinden dolayı çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan ya da dolaylı bir şekilde ortama verilmesi engellenmelidir.Bertaraftı ise ayrı bir dikkat gerektiren bir konudur. Diğer atıklardan farklı olan tıbbi atıklarda bu konulara gereken önemin verilmemesi sonucunda çevre sorunlarının yanında sağlık ve etik açısından sorunların da oluşması kaçınılmazdır. İş Sağlığı ve güvenliği kapsamında Tıbbi Atık yönetiminde amaç, sürdürülebilir bir çevrede ekolojik ve ekonomik dengenin sağlanması ile birey ve toplum yararını yükseltecek politika ve yasaların hayata geçirilmesidir. Bu düşünceden hareketle araştırmada İstanbul'daki bir hastaneyi örnek araştırma merkezi seçerek üretilen tıbbi atık yönetimine ilişkin yasal kaynaklar, tıbbi atık üretimi, tıbbi atıkların kurum içinde ve dışında yönetim süreçleri, tıbbi atıkların sağlık üzerindeki olası etkileri ile tıbbi atık minimizasyonu ekseninde tıbbi atık piramidinin değerlendirilmesi ve bertaraf yöntem aşamaları risk analiz yöntemleri ile değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Bu araştırmada pilot hastane olarak İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Devlet Hastanesi örnek hastanede olarak belirlenmiştir. Elde edinilen bilgiler doğrultusunda bazı öneriler dile getirilmiştir. Hastanede bulunduğum süresince İş Sağılığı ve güvenliği kapsamında tıbbi atıkların toplanması, taşınması , geçici depolanması ve bertaraf edilmesi sırasında oluşabilecek tehlikelerin ve risklerin belirlenerek çalışanlar, hastalar, ziyaretçiler, alt yükleniciler ve çevre sağlığına olan etkileri açıklanmış, sağlık hizmetlerinde tıbbi atık yönetiminin riskleri iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmiş olup, belirlenen riskler üzerinde analizler yapılarak saptanmıştır. Tıbbi atıkların yönetiminde yöneticiler, tüm sağlık çalışanları,idari hizmet personelleri, alt yüklenici firma çalışanları ile tıbbi atık personellerinin karşılaşılabilecekleri riskler değerlendirilerek atık yönetimi kapsamında risk analizi yapılmıştır.Bir diğer konu ise, çalışanların maruz kalacağı iş kazası ve meslek hastalıkları ile birlikte tıbbi atıkların da geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesi sürecinde çevreye olan olumsuz etkisine değinilmiştir. Atık yönetiminde görülen eksikliklerin giderilmesi, meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılması, risklerin kısmen ya da tamamen ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir seviyeye indirgenmesi tüm sağlık bileşenlerinin payı olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Tıbbi Atık Yöntemi, Sürdürebilirlik, Bertaraf Yöntemleri, Risk Analizleri

ABSTRACTIn the world where human insatiabilty is experienced among the needs of the universal world, together with the effect of industrialization and urbanization, resources are used unconsciously and wastes are formed as a result of this consumption, which causes the world to experience environmental problems. The living conditions in the environment we live in are insufficient to meet our needs, and this results in many environmental pollution-causing wastes. With the development of technology, science and science, many problems related to occupational health and safety become more intractable as environmental problems, while the solutions sought and the available resources are insufficient. Especially in developing countries, limited public areas, recycling stages of wastes originating from productions and environmental costs are insufficient.Environmental management systems should consider many different methods, projects, and studies that can be done while developing methods in this regard. Although waste management is one of the leading components of environmental management, it is a new field of study compared to water and wastewater management. Some of these differences in medical waste are related to the fact that its management is in the lower layers of the basic needs of human beings.Especially in the middle of the 20th century, intense urbanization created by rapid industrialization brought the need for waste disposal to the agenda. Medical Waste Management, whose initial scope was focused only on collection and disposal, has now become an engineering field that focuses on the most appropriate (optimal) solution and deals with the processes ofReduction - Recovery - Operation - Transfer - Transport - Final Disposal and the relations between these processes holistically.Paradigm changes such as population increase, increase in welfare level of societies, industrialization, urbanization and increase in people's knowledge level have made the society need more health services. The situation has increased the intensity of health services and has been the reason for a significant increase in the amount of waste and waste types produced in hospitals. While hospitals treat people and improve their quality of life, failure to manage medical waste, which is an output element, in accordance with standards poses the risk of adversely affecting the environment and public health.Medical wastes are collected in three groups as infected and biologically hazardous wastes originating from health institutions, uninfected domestic solid wastes and hazardous wastes. Of these, infected and biohazardous wastes have a high probability of carrying pathogens; Domestic wastes are less likely to carry pathogens. Because of these characteristics of medical wastes, it should be prevented that they are given directly or indirectly to the environment in a way that harms the environment and human health. Disposal is an issue that requires special attention. As a result of not giving the necessary importance to these issues in medical wastes, which are different from other wastes, it is inevitable that problems in terms of health and ethics will arise as well as environmental problems.The purpose of Medical Waste management within the scope of Occupational Health and Safety is to ensure ecological and economic balance in a sustainable environment and to implement policies and laws that will increase the benefit of the individual and society. Based on this idea, in this study, a hospital in Istanbul was chosen as a sample research center, and the legal resources related to medical waste management, the production of medical waste, the management processes of medical wastes inside and outside the institution, the possible effects of medical wastes on health, and the evaluation of the medical waste pyramid in the axis of minimization of medical waste. It is aimed to evaluate the disposal method stages with risk analysis methods. In this research, Istanbul Kanuni Sultan Süleyman Training and Research State Hospital was determined as a sample hospital as the pilot hospital. Some suggestions were made in line with the information obtained. During my stay in the hospital, the hazards and risks that may occur during the collection, transportation, temporary storage and disposal of medical wastes within the scope of Occupational Health and Safety were determined, and their effects on employees, patients, visitors, subcontractors and environmental health were explained, the risks of medical waste management in health services, occupational health and safety It has been evaluated in terms of Risk analysis was carried out within the scope of waste management by evaluating the risks that managers, all health workers, administrative service personnel, subcontractor company employees and medical waste personnel may encounter in the management of medical wastes. Another issue is the work accidents and occupational diseases that employees will be exposed to, as well as the negative impact on the environment during the temporary storage, transportation and disposal of medical wastes. It has been observed that all sector components have a share in eliminating the deficiencies in waste management, reducing the occupational accidents and occupational diseases that occur, eliminating the risks partially or completely or reducing them to an acceptable level.Keywords: Medical Waste Method, Sustainability, Disposal Methods, Risk Analysis