Beşeri sermaye ve turizm ilişkisinin ampirik bir analizi

Abstract

Hizmete dayalı kuruluşlarda, kilit faktörünü işletmelerin sahip olduğu beşerî sermaye yani insan kaynakları temsil eder. Turizm gibi emek yoğun endüstrilerde çalışanlar için beşerî sermaye stratejik başarı için kritik öneme sahiptir. Ancak literatürde turizm ile beşerî sermayenin gelişimi arasındaki ilişki ampirik olarak araştıran çalışmaların sayısı azdır. Bu çalışmada, bu alana katkı sunması amacıyla, turizmin çeşitli makro göstergeleri ile beşerî sermaye arasında ilişki, bu ilişkinin niteliği ve yönü araştırılmıştır. Aynı zamanda da turizm ve beşerî sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler de bu bağlamda ele alınmıştır. Turizm ile beşerî sermayenin gelişimi arasındaki ilişki, 15 Akdeniz ülkesi için, 1995-2019 dönemi verileri kullanılarak, yatay kesit bağımlılığını göz önünde bulunduran panel veri analizi yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Analizlerde literatürde turizm sektörünü makro ekonomik açıdan temsil edebilecek turizm gelirleri ve turist sayıları tercih edilmiştir. Modelde kontrol değişkeni olarak kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla kullanılmıştır. Son olarak beşerî sermayeyi temsilen insani gelişim indeksi kullanılmıştır. Bulgular şu şekildedir: Dört farklı model için yatay kesit bağımlığı söz konusudur. Dört modelden ikisi için eğim katsayılarının homojen olduğu iki model için ise eğim katsayı parametrelerinin heterojen olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, örneklemin insani gelişim indeksi yönünden farklı özelliklere sahip olduğunu gösterirken turizm faaliyetleri bakımından benzeştiğini göstermektedir. Dört model içinde serilerin uzun dönemde birlikte hareket ettikleri gözlenmiştir. Uzun dönem katsayı sonuçları göstermektedir ki dört modelde de ekonomik büyüme hem insani gelişim indeksini hem de turizm faaliyetlerini olumlu etkilemektedir ancak insani gelişim indeksinin turizm faaliyetleri üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir ilişkisi yoktur. Bunların dışında sadece dördüncü modelde, beşerî sermaye değişkeni turizm harcamaları üzerinde olumlu bir etki gösterirken ekonomik büyüme değişkeninin turizm harcamaları değişkeni üzerinde herhangi bir etkisi bulunamamıştır. Ampirik kanıtlar, ekonomik büyüme ile beşerî sermaye arasında pozitif bir ilişki olduğu argümanını destekleyen kanıtlar sunmaktadır. Genel olarak ekonomik büyüme oranları yüksek olan ülkelerin çoğunun aynı zamanda yüksek İGE değerlerine sahip olduğu; düşük büyüme oranlarına sahip ekonomilerin düşük İGE değerlerine sahip olduğu söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Turizm, Beşerî Sermaye, Ekonomik Büyüme, Panel Veri Analizi

Human capital, that is, human resources owned by businesses, represents the main factor in service-based organizations. Human capital is critical to strategic success for those working in labor-intensive industries such as tourism. However, few studies in the literature empirically investigate the relationship between tourism and the development of human capital. In this study, the relationship between various macro indicators of tourism and human capital and the direction of this relationship have been investigated to make up for this deficiency and contribute to the field. At the same time, the relations between tourism and human capital with economic growth are also discussed in this context. Empirical analyses were examined by panel data analysis methods considering cross-sectional dependence for the period of 1995 to 2019 for 15 Mediterranean countries. For the data, tourism revenues and tourist numbers, representing the tourism sector in macroeconomic terms, were preferred in the literature. Gross Domestic Product per capita was used as the control variable, and finally, the human development index was used to represent human capital. The findings are as follows: There is a cross-section dependency for four different models. Findings show that the slope coefficients were homogeneous for two of the four models, and the slope coefficient parameters were heterogeneous for the two models. These results indicate that while the sample has different characteristics the human development index, it is similar to tourism activities. It has been observed that the series move together in the long run within the four models. Long-term coefficient results show that in all four models, economic growth positively affects both the human development index and tourism activities, however, the human development index does not have a statistically significant effect on tourism activities. Apart from these, only in the fourth model, while the human capital variable has a positive effect on tourism expenditures, does not affect economic growth on tourism expenditures. Empirical evidence provides evidence for the argument that there is a positive relationship between economic growth and human capital. It can be said that most countries with high economic growth rates also have high HDI and that economies with low growth rates have low HDI.Keywords: Tourism, Human Capital, Economic Growth, Panel Data Analysis