Harezm Türkçesi Kur'ân tercümesi (Meşhed nüshası 293 no.) fiil söz yapımı

Abstract

Bu çalışma, Harezm Türkçesi Kur'ân Tercümesi (Meşhed Nüshası 293 No.) adlı eserin söz yapımı (fiil) üzerine oluşturulmuştur. Çalışma dört ana bölümden ve açıklamalardan oluşmaktadır: `Giriş, Basit (Kök) Fiiller, Fiil Yapımı ve Dizin`. Birinci bölüm; Harezm Türkçesi, Meşhed Nüshasının tanıtımı ve yöntemden oluşmaktadır. İkinci bölüm, basit (kök) fiillerin tespiti ve ses terkibine uygun bir şekilde listelenmesinden oluşmaktadır. Dönemin kaynak eserleriyle tanıklanan basit (kök) fiiller, cümle örnekleri ile birlikte çalışmaya dâhil edilmiştir. Üçüncü bölüm ise fiil yapımı bölümünden oluşmaktadır. Fiil yapımı kendi içerisinde iki ana başlığa ayrılmıştır. Öncelikle fiilden fiil yapımı, ikinci ana başlıkta ise isimden fiil yapımı incelenmiştir. Bu iki ana başlıkta da türemiş fiiller, türeme biçimleri açısından değerlendirilmiş ve türeme biçimlerine dair yapılan görüşler dönemin kaynak eserleriyle tanıklanmıştır. Harezm Türkçesi Kur'ân Tercümesi (Meşhed Nüshası 293 No.) adlı eserde yer alan tüm türemiş fiiller cümle örnekleri ile birlikte verilmiştir. Ayrıca Karahanlı Türkçesi ve Harezm Türkçesi metinlerinden eklerin türeme biçimlerine ait görünümleri tespit edilerek çalışmaya dâhil edilmiştir. Dördüncü bölümde bir dizin oluşturulmuştur. Açıklamalar bölümü ise eserde tespit edilen ve tarihi Türk dili sahasında nadir olarak görülen kelimelerin değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Çalışmamız; Türk dili sahasında mevcut söz yapımı (fiil) çalışmalarına, eserde yer alan basit (kök) fiiller ve türeme ekleriyle ile katkı sağlamak için hazırlanmıştır. Ayrıca Türkçenin sözcük türetmede üretkenliği, gelişmişliği ve canlılığının ortaya çıkarılması amaçlanmış ve fiiller bağlamında dönemin ek ve söz varlığı tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kur'ân, Kur'ân Tercümesi, Söz Yapımı, Fiil, Harezm Türkçesi

This study is based on the word-making (verb) of the work called Khwarezm Turkish Qur'an Translation (Masshad Copy No. 293). The study consists of four main parts: `Introduction, Simple (Base) Verbs, Verb Formation and Index`. First part; Khwarezm Turkish consists of the introduction of the Mashhad Copy and the method. The second part consists of the determination of simple (root) verbs and listing them in accordance with their sound composition. Simple (root) verbs, witnessed by the source works of the period, were included in the study together with sentence examples. The third part consists of the verb construction part. Verb construction is divided into two main headings in itself. First of all, verb construction from verbs, and in the second main title, verb construction from nouns has been examined. Derived verbs in these two main titles were evaluated in terms of their derivational forms, and the views on derivational forms were witnessed by the source works of the period. All the derived verbs in the work called Khwarezm Turkish Kur'an Translation (Maşhad Nüshası 293 No.) are given with sentence examples. In addition, the appearances of the derivational forms of the suffixes from the Karakhanid Turkish and Khwarezm Turkish texts were determined and included in the study. In the fourth section, an index was created. The descriptions part consists of the evaluation of the words which are found in the work and rarely seen in the historical Turkish language field. Our work; It has been prepared to contribute to the existing word formation (verb) studies in the field of Turkish language with simple (root) verbs and derivational suffixes in the work. In addition, it was aimed to reveal the productivity, development and vitality of Turkish in word derivation and tried to determine the affixes and vocabulary of the period in the context of verbs.Keywords: Qur'an, Qur'an Translation, Word Formation, Verb, Khwarezm Turkish