İmgelerin hafızadaki yeri ve kent ideolojileri: Ankara Atatürk Bulvarı örneği

Abstract

Kentler fikirlerin yayıldığı, birbiri ile iletişim halinde olan insanların yaşam mekânıdır. Kente dair verilen kararlar kentlinin yaşam biçimini, kimliğini etkilemektedir. Kentli yaşamını ve refah seviyesini belirleyen temel unsur olan kentlerin, Manuel Castells tüketim süreciyle, David Harvey ve Henri Lefebvre ise kapitalizmin krizlerine getirdiği çözümlerle şekillendiğini dile getirir. Kenti şekillendiren unsurlar kentte hegemonya kavramına işaret etmektedir. Kent ve kentli üzerinde hegemonya kuran unsurlar aynı zamanda kolektif bellek ve kültürel belleği de şekillendirmektedir. Kent ve kültürün etkileşiminden ötürü kenti şekillendiren unsurlar, sosyolog Manuel Castells (1942-) ve antropolog Arjun Appadurai'nin (1949-) küresel kültürü etkileyen etnik akış, medya akışı, teknolojik akış, finansal akış ve ideolojik akış kavramları üzerinden açıklanmıştır. Örneklem alanı olarak Ankara ili, Atatürk Bulvarı ve yakın çevresi ele alınarak çalışma yörüngemiz üzerindeki kamusal alan niteliğindeki bulvar ve meydanlardaki mimari yapılar, anıtlar ve bilincimizde ritüel oluşturan diğer kentsel öğeler incelenmiştir. Söz konusu akışın hakim olduğu unsurlar, ritüelistik edinimler ve imgeler yoluyla kent hafızasında, kimliğinde sürekli geçmişi silerek veya yenileyerek kentli bilincini mekânlar üzerinden kurgulamaktadır. Küresel kültür kolektif belleklerimiz ile şekillenmektedir. Maurice Halbwachs ve Jan Assmann'ın tanımlarından yola çıkarak belleklerin bireysel hafızalardan ziyade kolektif hafızalar ile şekillendiği ve kolektif hafızanın şekillenişinin egemen unsurlarca mekânlardaki imge ve göstergeler ile oluşturulduğu örneklerle ve literatür araştırmalarıyla ortaya konulmuştur. Kenti biçimlendirme hakkımız ve kentin bilincimizi biçimlendirmesi kentli hakları kavramı üzerinden tartışılarak Lefebvre' nin (2020) oeuvre hakkı [katılım hakkı] ve temellük hakkı [kullanım hakkı] kavramlarıyla ele alınmıştır. Temel Demirer (1999)'in `başroldekiler` ve `ötekiler` tanımından yola çıkarak kamusal alanda temsil edilemeyenler çoklu kamusal alan kavramıyla ele alınmıştır.

Cities are the living spaces of people in communication with each other, where ideas are spread. Decisions made regarding the city affect the lifestyle and identity of the city dweller. Cities, which are the main factors that determine the urban life and welfare, are shaped by the consumption process of Manuel Castells, and David Harvey and Henri Lefebvre, on the other hand, are shaped by the solutions brought by capitalism to its crises. The factors that shape the city point to the concept of hegemony in the city. The factors that establish hegemony over the city and its inhabitants also shape the collective memory and cultural memory. The factors that shape the city due to the interaction of the city and culture are explained by sociologist Manuel Castells (1942-) and anthropologist Arjun Appadurai (1949-) through the concepts of ethnic flow, media flow, technological flow, financial flow and ideological flow that affect global culture. The city of Ankara, Atatürk Boulevard and its immediate surroundings were handled as the sampling area, and the architectural structures, monuments and other urban elements that constitute rituals in our consciousness were examined in the public spaces of the boulevards and squares on our work orbit. The elements dominated by the flow in question construct the urban consciousness through spaces by constantly erasing or renewing the past in the city's memory, identity through ritualistic acquisitions and images. Global culture is shaped by our collective memories. Based on the definitions of Maurice Halbwachs and Jan Assmann, it has been demonstrated with examples and literature research that memories are shaped by collective memories rather than individual memories, and that the formation of collective memory is formed by the images and signs in spaces by the dominant elements. Our right to shape the city and how the city shapes our consciousness has been discussed over the concept of urban rights and the concepts of Lefebvre's (2020) oeuvre right [right to participate] and right to appropriation [right to use]. Based on Temel Demirer's (1999) definition of `leading actors` and `others`, those that cannot be represented in the public sphere are discussed with the concept of multiple public spheres.