Aşkî Mustafa Efendi'nin Medine tarihi'nde yer alan manzum tanıklar

Abstract

Aşkî Mustafa Efendi'nin üzerinde çalıştığımız `Ta'tirü Ercâi'd-Devleti'l-Mecîdiyye bi-Tîbi Ahbâri Beledi Hayri'l-Beriyye` adlı eseri toplam üç ciltten oluşmaktadır. İlk iki cildi Medine tarihi, son cildi ise Osmanlı tarihi ile ilgilidir. Eser, tarihî değerinin yanında içerisinde pek çok manzumeye yer vermesi bakımından Türk edebiyatı için de oldukça önemlidir. Yapmış olduğumuz bu çalışmada daha çok eserde yer alan manzumeler üzerinde durduk ve çalışmayı üç ana başlıktan oluşturduk. Çalışmanın birinci bölümü Aşkî Mustafa Efendi'ye ayrılmış ve hayatı, edebî şahsiyeti, eserleri üzerinde durulmuştur. Müellifin bu zamana kadar ortaya çıkarılmamış bazı hayat hikayeleri de buraya nakledilmiştir. İkinci bölümde, yazma eserin genel olarak incelemesi yapılmıştır. İsminin ne anlama geldiği, yazılış tarihi, yazılış nedeni gibi birçok konuya değinilmiştir. Bunun yanında eserdeki manzumeler ve şairleri hakkında da tablolar hazırlanmıştır. Üçüncü ve son bölüm ise eserde yer alan manzumelerden oluşmaktadır. Transkripsiyonu yapılan manzumelerin yazarı belli olanlar hakkında bilgi verilmiş, belli olmayanlar `Anonim Tanıklar` başlığı altında değerlendirilmiştir. Bunun yanında manzumelerin hangi konu hakkında aktarıldığına değinilerek eserin bağlamı açıklanmaya çalışılmıştır. Arapça ve Farsça manzumeler ise kendi alfabeleriyle aktarılmış, `Türkçe Tanıklar`daki yöntem aynen izlenmiştir.

Aşkî Mustafa Efendi's work called `Ta'tirü Ercâi'd-Devleti'l-Mecîdiyye bi-Tîbi Ahbâri Beledi Hayri'l-Beriyye`, which we are working on, consists of three chapters in total. The first two chapters are about the history of Medina and the last chapter is about the Ottoman history. Besides its historical value, the work is also very important for Turkish literature as it includes many poetry. In this study, we focused more on the poems included in the work and completed the study in three main titles. The first part of the study has been dedicated to our poet Aşki Mustafa Efendi and many themes such as his life, literary personality, and pieces have been mentioned. Some of the stories from Aşki Mustafa Efendi's life that have not been revealed by now have also been narrated here. In the second part,the manuscript has been examined in overall. Several points such as what the name means,the date of its spelling, the reason for its spelling have been touched on. Besides that, various tables have been prepared about the poems and poets in the work. The third and final part consists of the poems contained in the work. If the author of the transcribed poems is known, information was given about them, if not, they were evaluated under the title of `Anonymous Witnesses`. In addition, the context of the work was tried to be explained by referring to which subject the poems were conveyed. Arabic and Persian poems were transferred with their own alphabets, and the method in `Turkish Witnesses` was followed exactly.