Compendiosvm Lexicon Latino-Tvrcico- Germanicvm adlı sözlüğün söz varlığının incelenmesi (A-G)

Abstract

Bu çalışmada, Alman Dilbilimci Johann Christian Claudius'un hazırlamış olduğu Compendiosvm Lexicon Latino-Tvrcico- Germanicvm adlı sözlükte, Türkçenin söz varlığı ele alınmıştır. 18. yüzyılda yaşamış olan Claudius, aynı zamanda Almanya'da Türkçe dersler vermiş, öğrenciler yetiştirmiştir. Türkçe ile birlikte başka dillerde de çalışmaları olan Claudius, sözlüğü Latince-Türkçe ve Almanca olmak üzere üç dilde oluşturmuştur. Eser 1882 sayfadan oluşurken, bizim incelemesini yaptığımız kısım, Latince-Türkçe karşılıklarıyla ile sınırlı tutulmuş olup; A-G harflerini kapsamaktadır. Çalışma üç bölümde incelenmiştir. Birinci bölümde, çalışmanın dil ve imlâ özellikleri üzerinde durulmuştur. Çalıştığımız eser, Klasik Osmanlı Dönemi eseri olmasından dolayı ilgili yerlerde, Eski Türkçe ve Eski Anadolu Türkçesi dönemleri ile karşılaştırılmış ve tespitlerde bulunulmuştur. İkinci bölümde, Latince-Türkçe sözlüğe yer verilmiştir. Bu bölümde, Latince sözcüklerin Türkçe karşılıkları hem Latin harfli yazılışları hem de Arap harfli yazılışlarıyla birlikte verilmiştir. Aynı zamanda bu kısımda sözcükler transkripsiyonlu şekli verilip, günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Türkçe sözlükten oluşan üçüncü bölümde, madde başı sözcüklerin hangi dilden geldiği bilgisine yer verilmekle birlikte, bu sözcükler Latin harfli çeviri yazısına aktarılmıştır. Sonuç kısmında çalışma ile ilgili değerlendirmeler yapılmış ve çıkarımlarda bulunmuştur.

In this study, the vocabulary of Turkish was discussed in the dictionary named Compendiosvm Lexicon Latino-Tvrcico- Germanicvm written by German Linguist Johann Christian Claudius. Claudius, who lived in the 18th century, also gave Turkish lessons and raised students in Germany. Claudius, who has studies in other languages along with Turkish, has created the dictionary in three languages, Latin-Turkish and German. While the work consists of 1882 pages, the part we have examined is limited to its Latin-Turkish equivalents and includes the letters A-G. The study has been analyzed in three parts. In the first part, language and orthographic features of the study are emphasized. Based on the fact that the work we are working on is a work from the Classical Ottoman Period, it has been compared with the Old Turkish and Old Anatolian Turkish periods and determined. In the second part, Latin-Turkish dictionary is included. In this section, Turkish equivalents of Latin words are given together with their spelling with Latin letters and Arabic letters. At the same time, in this part, the words in transcription are given and transferred to today's Turkish. In the third section, which consists of the Turkish dictionary, information about which language the words per item comes from is given, but these words have been transcribed and transferred to modern Turkish. In the conclusion part, a general evaluation is made and inferences are given.