Sağlık bilimleri öğrencilerinde vücut kitle indeksinin denge, gövde kas enduransı, fonksiyonel mobilite ve fiziksel aktivite düzeyine etkisi

Abstract

Dünya sağlık örgütüne göre vücut kitle indeksinin (VKİ) 25 kg/m2'nin üzerinde olması obezite olarak tanımlanmaktadır. Obezite, vücutta aşırı yağ depolanması ile ortaya çıkan, fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olabilen bir enerji metabolizması bozukluğudur. Dünya sağlık örgütü tarafından obezite, vücuttaki yağ miktarının insan sağlığını olumsuz etkileyecek düzeyde artışı olarak tanımlanmaktadır. Obezite; metabolik sendrom, tip 2 diyabet, serebrovasküler hastalık, koroner kalp hastalığı, uyku apne sendromu, gastroözefajiyal reflü hastalığı, safra kesesi ve karaciğer hastalıkları, immün sistem disfonksiyonu, poliskistik over sendromu, cilt hastalıkları, psiko-sosyal komplikasyonlar, osteoartrit, disk hernisi, kronik sırt ve bel ağrısı gibi çeşitli vücut sistemlerini ilgilendiren hastalıklarla ilişkili bulunmakta ve bu hastalıklara yol açabilmektedir. Bu çalışma sağlık bilimleri öğrencilerinde vücut kitle indeksinin denge, gövde kas enduransı, fonksiyonel mobilite ve fiziksel aktivite düzeyine etkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya, Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi'nde eğitim görmekte olan 53'ü kadın (%72,6) ve 20'si erkek (%27,4) olmak üzere toplam 73 üniversite öğrencisi katıldı. Katılımcılar demografik bilgileri kaydedildikten sonra VKİ değerlerine göre zayıf, normal kilolu, hafif kilolu ve obez olarak dört gruba ayrıldı. Çalışmaya katılan tüm öğrencilere, denge değerlendirmesi için Biodex Balance System cihazı ile postural stabilite, stabilite limitleri ve dengenin duyusal entegrasyonu testleri, gövde ekstansör ve fleksör kas enduranslarını değerlendirmek için sırasıyla Biering-Sorensen testi ve Kraus-Weber testi uygulandı. Çalışmaya katılan tüm öğrencilerin fonksiyonel mobiliteleri 5 kez otur kalk ve 10 sn, 30 sn, 60 sn süreli otur kalk testleri ile, fiziksel aktivite düzeyleri Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi – Kısa Form (IPAQ-kısa form) ile değerlendirildi. İstatistiksel analizlerin uygulanmasında IBM SPSS Statistics 26 programı kullanıldı. Tüm analizler için anlamlılık düzeyi p<0,05 kabul edildi. Tüm gruplara ait veri gruplarının normal dağılım özellikleri Shapiro-Wilk testi ile incelendi. Normal dağılım gösteren verilerin karşılaştırılmasında One Way Anova testi kullanıldı ve anlamlı fark bulunan değişkenler için farkın hangi gruplar arasında olduğunu tespit etmede post hoc test olarak Tukey HSD testi kullanıldı. Normal dağılım göstermeyen verilerin karşılaştırılmasında ise Kruskal Wallis testi kullanıldı ve anlamlı fark bulunan değişkenlerin hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla dört grup için ikişer karşılaştırmalar şeklinde Mann Whitney U testi kullanıldı. Hem Tukey HSD testinde hem de Mann Whitney U testinde p değeri için bonferroni düzeltmesi uygulandı ve 6 farklı ikili karşılaştırma olmasından dolayı anlamlılık değeri 0,0083 olarak kabul edildi. Postural stabilite testi, stabilite limitleri testi ve dengenin duyusal entegrasyonu testi sonuçları bakımından gruplar arasında anlamlı fark yoktu (p>0,05) ve tüm öğrencilerin VKİ değerleri ile postural stabilite testi, stabilite limitleri testi ve dengenin duyusal entegrasyonu testi sonuçları arasında anlamlı korelasyon görülmedi (p>0,05). Gövde kas enduransı testlerinin sonuçlarına göre obez grubun, zayıf ve normal kilolu gruplara kıyasla hem gövde ekstansör kas enduransı hem de gövde fleksör kas enduransının anlamlı düzeyde daha düşük olduğu bulundu (p<0,001; p<0,001; p=0,002; p=0,003) ve tüm öğrencilerin VKİ değerleri ile Biering-Sorensen testi ve Kraus-Weber testi skorları arasında negatif yönde orta düzeyde anlamlı korelasyon bulundu (r=-0,477 p<0,001; r=-0,487 p<0,001). 5 kez otur kalk testi ve 10 sn, 30 sn ve 60 sn süreli otur kalk testleri sonuçları bakımından gruplar arasında anlamlı fark yoktu (p>0,05) ve tüm öğrencilerin VKİ değerleri ile 5 kez otur kalk testi ve 10 sn, 30 sn ve 60 sn süreli otur kalk testleri sonuçları arasında anlamlı korelasyon görülmedi (p>0,05). IPAQ-kısa form'a ait yürüme aktivitesi, orta şiddetli fiziksel aktivite, şiddetli fiziksel aktivite ve total skor değişkenlerine ait sonuçlarda gruplar arasında anlamlı farklılık bulunmadı (p>0,05). IPAQ-kısa form'a ait oturma (sedanter süre) değişkeni bakımından normal kilolu ve obez grupların, zayıf gruba kıyasla sedanter olarak daha fazla süre geçirdikleri görüldü (p=0,004; p=0,004). Tüm öğrencilerin VKİ değerleri ile IPAQ-kısa form'a ait yürüme, orta şiddetli fiziksel aktivite ve total skor değişkenleri arasında anlamlı korelasyon görülmezken (p>0,05), VKİ değerleri ile şiddetli fiziksel aktivite değişkeni arasında pozitif yönde zayıf düzeyde, oturma (sedanter süre) değişkeni arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı korelasyon bulundu (r=0,272 p=0,028; r=0,411 p=0,001). Çalışmamızın sonucunda, sağlık bilimleri öğrencilerinde vücut kitle indeksi değeri fazla olan obez grubun, zayıf ve normal kilolu gruba kıyasla gövde ekstansör ve gövde fleksör kas enduransı test skorlarının daha düşük olduğu ve VKİ değerleri ile gövde ekstansör ve gövde fleksör kas enduransı arasında negatif yönde bir ilişki olduğu gösterildi. Obez ve normal kilolu grupların zayıf gruba kıyasla sedanter olarak daha fazla süre geçirdikleri ve VKİ değerleri ile IPAQ-kısa form'a ait şiddetli fiziksel aktivite ve sedanter süre arasında pozitif yönde ilişki olduğu gösterildi. Denge, fonksiyonel mobilite ve fiziksel aktivite düzeyleri bakımından gruplar arasında anlamlı fark olmadığı gösterildi. Vücut kitle indeksi değerleri ile denge, fonksiyonel mobilite ve IPAQ'a ait yürüme aktivitesi, orta şiddetli fiziksel aktivite ve total skor değişkenleri arasında anlamlı ilişki olmadığı gösterildi.

According to the World Health Organization, a body mass index over 25 kg/m2 is defined as obesity. Obesity is an energy metabolism disorder that occurs with excessive fat storage in the body and can cause physical and mental problems. Obesity is defined by the World Health Organization as an increase in the amount of fat in the body that may adversely affect human health. Obesity is associated with diseases involving various body systems such as metabolic syndrome, type 2 diabetes, cerebrovascular disease, coronary heart disease, sleep apnea syndrome, gastroesophageal reflux disease, gallbladder and liver diseases, immune system dysfunction, polycystic ovary syndrome, skin diseases, psycho-social complications, osteoarthritis, disc herniation, chronic back and low back pain, and may lead to these diseases.This study was conducted to investigate the effect of body mass index on balance, trunk muscle endurance, functional mobility and physical activity level in health science students. A total of 73 university students, 53 female (72.6%) and 20 male (27.4%), studying at Bezmialem Vakif University Faculty of Health Sciences participated in the study. After recording the demographic information of the participants, they were divided into four groups as underweight, normal weight, overweight and obese according to their body mass index values. For balance evaluation postural stability, limits of stability and sensory integration of balance tests with Biodex Balance System device and for assess trunk extensor and flexor muscle endurance Biering-Sorensen test and Kraus-Weber test were applied to all students participating in the study, respectively. The functional mobility of all students participating in the study was evaluated with 5 times, 10 s, 30 s, 60 s sit-to-stand tests and their physical activity levels were evaluated with the International Physical Activity Questionnaire – Short Form (IPAQ-short form). IBM SPSS Statistics 26 program was used for statistical analysis. The level of significance was accepted as p<0.05 for all analyses. The normal distribution characteristics of the data groups belonging to all groups were examined with the Shapiro-Wilk test. The One Way Anova test was used to compare the normally distributed data, and the Tukey HSD test was used as a post hoc test to determine between which groups the difference was for the variables with a significant difference. The Kruskal Wallis test was used to compare the data that did not show normal distribution, and the Mann Whitney U test was used as pairwise comparisons for four groups in order to determine between which groups the variables with significant difference were. Bonferroni correction was applied for the p value in both Tukey HSD test and Mann Whitney U test, and the significance value was accepted as 0.0083 since there were 6 different pairwise comparisons. There was no significant difference between the groups in terms of postural stability test, limits of stability tes and sensory integration of balance test (p>0.05) and there was no significant correlation between the body mass index values of all students and the results of postural stability test, limits of stability test and sensory integration of balance test (p>0.05). According to the results of trunk muscle endurance tests, it was found that both trunk extensor muscle endurance and trunk flexor muscle endurance were significantly lower in the obese group compared to the underweight and normal weight groups (p<0,001; p<0,001; p=0,002; p=0,003) and a moderately significant negative correlation was found between BMI values of all students and Biering-Sorensen test and Kraus-Weber test scores (r=-0.477 p<0.001; r=-0.487 p<0.001). There was no significant difference between the groups in terms of the results of the 5 times sit-to-stand test and 10 s, 30 s, 60 s sit-to-stand tests (p>0.05) and there was no significant correlation between the body mass index values of all students and the results of the 5 times sit-to-stand test and 10 s, 30 s, 60 s sit-to-stand tests (p>0.05). There was no significant difference between the groups in the results of walking activity, moderate physical activity, vigorous physical activity and total score variables of IPAQ-short form (p>0.05). The results of the sitting (sedentary time) variable of the IPAQ-short form showed that the normal weight and obese groups spent more time as a sedentary than the underweight group (p=0.004; p=0.004). While there was no significant correlation between the BMI values of all students and the walking, moderate-intensity physical activity and total score variables of the IPAQ-short form (p>0.05), there was a weak positive correlation was found between the BMI values and the vigorous physical activity variable and moderately significant positive correlation was found between BMI values and sitting (sedentary time) variable (r=0,272 p=0,028; r=0,411 p=0,001). As a result of our study, it was shown that the obese group with a high BMI value in health science students had lower trunk extensor and trunk flexor muscle endurance test scores compared to the underweight and normal weight groups and there was a negative correlation between BMI values and trunk extensor and trunk flexor muscle endurance. It was shown that the obese and normal weight groups spent more time as a sedentary compared to the underweight group, and there was a positive correlation between BMI values and vigorous physical activity and sedentary time of the IPAQ-short form. It was shown that there was no significant difference between the groups in terms of balance, functional mobility and physical activity levels. It was shown that there was no significant correlation between BMI values and balance, functional mobility and walking activity, moderate physical activity and total score variables of IPAQ.