Muş ili merkez ilçesi ve köylerinde etnobotanik araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada Muş Merkez İlçe ve bağlı köylerde doğal yayılış gösteren, halkın yararlandığı ve geleneksel yaşamında yeri olan bitkileri belirlemek üzere etnobotanik araştırma yapılmıştır. Bu amaçla, Eylül 2019–Temmuz 2021tarihleri arasında Muş merkez ve merkeze bağlı 83 köy ve 9 mezra gezilmiş ve ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Araştırma süresince 280 kişi ile görüşülmüştür. Görüşmeler sonucunda bitkiler hakkında etnobotanik bilgiler derlenmiştir. Bu derlemeler sonucu 44 familya ve 111 cinse ait 149 bitki taksonunun tespiti yapılmıştır. Bu taksonların 7'si endemiktir. Endemik taksonların 5 tanesinin etnobotanik kullanımı ilk kez tarafımızca tespit edilmiştir. Araştırmalarda halk tarafından kullanılan en fazla takson içeren 7 familya sırasıyla; Asteraceae 25 (% 37), Rosaceae 22 (% 33), Apiaceae 18 (% 27), Lamiaceae 10 (% 15), Polygonaceae 9 (% 13), Fabaceae 8 (% 12) ve Amaranthaceae 4 (% 6) olarak belirlenmiştir. 149 taksondan; 87 takson gıda olarak, 88 takson tıbbi olarak kullanılmaktadır. Bu taksonlardan 45 takson sadece tıbbi, 42 takson sadece gıda 40 takson hem gıda hem de tıbbi olarak kullanılmaktadır. 9 takson eşya, 5 takson baharat, 2 takson boya, 2 takson yem, 1 takson koku, 1 takson süs, 1 takson gıda-inanç, olarak kullanımı tespit edilmiştir.

In this study, ethnobotanical research was carried out to determine the plants that naturally spread in Muş Central District and its connected villages, benefited by the people and have a place in their traditional life. For this purpose, between September 2019 and July 2021, the center of Mus and 83 villages and 9 hamlets connected to the center were visited and visited. During the research, 280 people were interviewed. As a result of the interviews, ethnobotanical information about the plants was compiled. As a result of these reviews, 149 plant taxa belonging to 44 families and 111 genera were determined. 7 of these taxa are endemic. Ethnobotanical use of 5 of the endemic taxa was determined by us for the first time. The 7 families that contain the most taxa used by the public in research are respectively; Asteraceae were identified as 25 (37%), Rosaceae 22 (33%), Apiaceae 18 (27%), Lamiaceae 10 (15%), Polygonaceae 9 (13%), Fabaceae 8 (12%) and Amaranthaceae 4 (6%) . from 149 taxa; 87 taxa are used as food, 88 taxa are used medicinally. Of these taxa, 45 taxa are used only medicinally, 42 taxa are used only for food, and 40 taxa are used both for food and medicine. It has been determined that 9 taxa are used as goods, 5 taxa spice, 2 taxa dye, 2 taxon fodder, 1 taxon fragrance, 1 taxon ornamental, 1 taxon food-belief.