Üstbilişler, meta-endişe, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, anksiyete, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ve mükemmeliyetçilik ilişkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı üstbilişler, meta-endişe, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, anksiyete, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkileri alanda bir ilk olarak incelemektir. 761 yetişkinden (%76.9 kadın; x̄ = 41.57 yaş, ss = 13.30) oluşan örneklem kolayda örnekleme yöntemiyle oluşturulmuştur. Konuyla ilgili değişkenleri değerlendirmek için veri toplama araçları olarak sosyodemografik bilgi formu, Neredeyse Mükemmel Ölçeği-R (NMÖ-R), Üstbiliş Ölçeği-30 (ÜBÖ-30), Meta-Endişe Anketi (MEA), Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşantılar Ölçeği (ÇÇOYÖ), Bilişsel Dikkat Kilitlenmesi Sendromu Ölçeği (BDKSÖ) ve Beck Anksiyete Envanteri (BAE) kullanılmıştır. Çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ile mükemmeliyetçilik ilişkisinde meta-endişe, üstbilişler, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu ve anksiyetenin aracı rolü istatistiksel olarak yapısal eşitlik modellemesiyle test edilmiştir. Bulgulara göre, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları, üstbilişler, bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu, meta-endişe ve anksiyete ile mükemmeliyetçilik arasında anlamlı korelasyon ilişkileri saptanmıştır. Araştırmanın verileriyle iyi uyum gösteren modele göre, çocukluk çağı olumsuz yaşantıları ile mükemmeliyetçilik ilişkisinde üstbilişlerin aracı rol etkisi gözlemlenmiştir (CMIN=117.11, df=53, CMIN/df=2.21, RMSEA=.08, GFI=.92, CFI=.95). Tahmin edilenin aksine meta-endişe, anksiyete ve bilişsel dikkat kilitlenmesi sendromu değişkenlerinin anlamlı aracı rol etkisi bulunamamıştır. Özetle, bulgular çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının mükemmeliyetçiliğe metakogniyonlar üzerinden etkisini vurgulamaktadır. Bu çalışmayla elde edilen sonuçların ilgili metakognitif terapi literatürüyle tutarlılığı, gelecek araştırmalar için öneriler ve bu araştırmanın sınırlılıkları tartışılmıştır.

The present study aimed to investigate, for the first time, the relationship between metacognitions, meta-worry, cognitive attentional syndrome, anxiety, adverse childhood experiences and perfectionism. The sample consisted of 761 adults (76.9% female; M = 41.57 years, SD = 13.30) who were recruited by convenience sampling. To assess all the aforementioned variables a sociodemographic information form, Almost Perfect Scale-Revised (APS-R), The Metacognitions Questionnaire-30 (MCQ-30), Meta-Worry Questionnaire (MWQ), Adverse Childhood Experiences Questionnaire (ACE), Cognitive Attentional Syndrome-1 Questionnaire (CAS-1) and Beck Anxiety Inventory (BAI) utilized as data collection tools. The mediating role of anxiety, metacognitions, cognitive attentional syndrome and meta-worry in the relationship of adverse childhood events on perfectionism statistically tested by structural equation modeling. The research findings illustrated significant correlational relationships between perfectionism and adverse childhood experiences, cognitive attentional syndrome, metacognitions, meta-worry, anxiety. According to the good-fitting model, metacognitions mediated the relationship between adverse childhood experiences and perfectionism; whereas meta-worry, anxiety and cognitive attentional syndrome did not play a significant mediating role as predicted (CMIN=117.11, df=53, CMIN/df=2.21, RMSEA=.08, GFI=.92, CFI=.95). Overall, the findings highlighted the impact of adverse childhood experiences on perfectionism through the role of metacognitions. The results which were consistent with the relevant literature of metacognitive therapy, suggestions for future research and limitations of the study were discussed thoroughly.