Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin çeşitli değişkenler açısından tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Sivas ili örneği)

Abstract

Bu çalışmada, Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin TükenmişlikDüzeyleri Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmiştir. Tez içerisinde öncelikle; eğitim,eğitim kurumları, özel eğitim öğrencileri, özel eğitim okullarında çalışan öğretmenler vebu öğretmenlerin tükenmişliklerini etkileyen faktörler üzerinde durulmuştur. Çalışmadaözel eğitim hizmeti veren resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlikdüzeyleri belirlenip çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göredeğişkenler arasında anlamlı farklılık olup olmadığı tespit edilmiştir.Çalışmanın amacı, Sivas il merkezinde 2020-2021 eğitim öğretim yılında eğitimfaaliyetlerini yürüten Şifaiye Özel Eğitim ve Uygulama Okulu III. Kademe, Sivas ÖzelEğitim ve Uygulama Okulu I. II. Kademe, Ahmet Kutsi Tecer Özel Eğitim İlkokulu/Ortaokulu/ Özel Eğitim Meslek Okulu, Sivas Şefik Güngör Özel Eğitim UygulamaOkulu I. ve II. Kademe ve İş Uygulama Merkezi, Tekin Çelikbilek Özel Eğitim Anaokuluve Şehit Halil Kantarcı İşitme Engelliler İlkokulu/ Ortaokulu/ Özel Eğitim MeslekLisesinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerini çeşitli değişkenlere görebelirlemektir. Böylece bu değişkenler arasında tükenmişlik düzey puanlarının farklılıkgösterip göstermediğine ortaya çıkarmak da bu çalışmanın amaçları arasında yer alır.Çalışmanın evrenini, Sivas il merkezindeki altı özel eğitim okulunda çalışantoplam 210 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada evren büyüklüğü dikkate alınarak,herhangi bir örneklem alınmamış, evrenin tamamı araştırmaya dahil edilmiştir.Araştırma evreninden toplam 155 kişiye (%73,80) ulaşılmıştır. Araştırmadakatılımcıların çeşitli değişkenler açısından tükenmişlik seviyelerini tespit etmek amacıyla`Maslach Tükenmişlik Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan`Kişisel Bilgi Formu` kullanılarak katılımcıların bilgileri toplanmıştır.Çalışma için Sivas İl Milli Eğitim Müdürlüğünden gerekli izinler alınmış dahasonra ise Covid 19 pandemisi nedeniyle okulların kapalı olmasından dolayı `Kişisel BilgiFormu` ve `Maslach Tükenmişlik Ölçeği` dijital ortamda öğretmenlere ulaştırılmıştır.`Maslach Tükenmişlik Ölçeği` ve `Kişisel Bilgi Formu`ndan elde edilen verilerinanalizleri yapılmıştır. Verilerin önce aritmetik ortalamaları alınmış daha sonra standartsapmaları hesaplanmıştır. Araştırmaya katılan gruplardan elde edilen veriler doğrultusunda katılımcı gruplar arasında anlamlı düzeyde fark ortaya çıkıp çıkmadığınabakmak için ikili gruplarda `t-testi`, çoklu gruplarda `tek yönlü varyans` analizleriyapılmıştır.Elde edilen bulgular üzerinden özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerintükenmişlik düzeyleri `Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarı` olarak üçfarklı alt boyutta değerlendirilmiştir.Araştırmanın duygusal tükenme alt boyutunda; yaş, mesleğini kendisine uygunbulup bulmama, öğretmenlik mesleğinden emekli olana kadar özel eğitim okulundaçalışmak isteyip istememe, çalışma hayatında işiyle ilgili meslektaşlarından destek görüpgörememe ve kurum idarecileri tarafından takdir edilip edilmeme değişkenlerine göreanlamlı farklılıklar bulunmuştur.Duyarsızlaşma boyutunda sadece özel eğitim okulunda çalışmayı kendisine uygunbulup bulmama değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Kişisel başarı altboyutunda ise katılımcıların yaş, görev süresi, üniversiteden mezun olunan program,emekli oluncaya kadar özel eğitim okulunda çalışma ve çalışma hayatındameslektaşlarından destek görme değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.Araştırmaya katılan öğretmenlerin duygusal tükenme alt boyutunda; medenidurumları, cinsiyetleri, görev süreleri, görev türleri, mezun oldukları program, çalıştıklarıokul türleri, bu mesleği isteyerek seçip seçmedikleri ve aldıkları ücreti kendilerine yeterlibulup bulmama değişkenlerine göre tükenmişlik düzeylerinde anlamlı bir farklılıkbulunmamıştır.Duyarsızlaşma alt boyutunda, araştırmaya katılan öğretmenlerin; yaşlarına,cinsiyetlerine, medeni durumlarına, görevde toplam çalışma yıllarına, okuldaki görevtürlerine, üniversiteden mezun oldukları program türlerine, öğrencinin engel çeşidinegöre çalıştıkları okul türlerine, özel eğitim okulunda çalışmayı kendi istekleriyle seçipseçmeme durumlarına, öğretmenlik mesleğinden emekli olana kadar özel eğitimokullarında çalışmak isteyip istememe durumlarına, çalışma hayatlarındameslektaşlarından destek görüp görmemelerine, kurum idarecileri tarafından takdir edilipedilmemeleri ile yaptıkları işe karşılık aldıkları ücretleri kendisine yeterli bulup bulmamadeğişkenlerine göre tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir farka rastlanmamıştır.Kişisel başarı alt boyutu bakımından ise cinsiyet, medeni durum, okuldaki görevtürü, öğrencinin engel çeşidine göre çalıştıkları okul türü, özel eğitim okulunda çalışmayı kendi isteği ile seçip seçmeme, özel eğitim okulunda çalışmayı kendisine uygun görüpgörmeme, kurum idarecileri tarafından takdir edilip edilmeme ve yaptığı işe karşılıkaldığı ücreti kendisine yeterli bulup bulmama değişkenleri açısından tükenmişlikdüzeylerinde anlamlı bir fark bulunmamıştır.Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, öğretmen tükenmişlik düzeyleri, özel eğitim, özel eğitim okulları

The aim of this study is to determine the burnout levels of teachers working inpublic schools where students with disabilities are educated in the 2020-2021 academicyear in the city center of Sivas and to reveal if the burnout level scores differ in terms ofthese variables.In this study, burnout levels of teachers working in special education schools wereexamined in terms of various variables. First of all, in the thesis; education, educationalinstitutions, special education students, teachers working in special education schoolsand the factors affecting the burnout of these teachers are emphasized. In the study, theburnout levels of teachers working in public schools providing special education serviceswere determined and examined in terms of various variables. According to the findings,it was determined whether there was a significant difference between the variables.The study covers Şifaiye Special Education and Practice School III, which carriesout special educational activities in the city center of Sivas, Sivas Special Education andPractice School I, II, Levels, Ahmet Kutsi Tecer Special Education Primary / SecondarySchool / Special Education Vocational School, Sivas Şefik Güngör Special EducationPractice School I and II in the 2020-2021 academic year. The aim of this study is todetermine the burnout levels of the teachers working at the Stage and Job ApplicationCenter, Tekin Çelikbilek Special Education Kindergarten and Şehit Halil KantarcıHearing Impaired Primary School / Secondary School / Special Education VocationalHigh School according to various variables and to see if the burnout level scores differbetween these variables.The universe of the study consists of 210 teachers working in six special educationschools in Sivas city center. No sample was taken in the study, and the entire universewas included in the study. A total of 155 people (73.80%) were reached from the researchsample. In the study, the `Maslach Burnout Scale` was used to determine the burnoutlevels of the participants in terms of various variables. The information of the participantswas collected using the `Personal Information Form` developed by the researcher.The necessary official permissions were obtained from the Sivas ProvincialDirectorate of National Education for the study, and then the `Personal Information Form` and the `Maslach Burnout Scale` were delivered to the teachers in the digitalenvironment due to the closure of the schools due to the Covid 19 pandemic. The dataobtained from the `Maslach Burnout Scale` and `Personal Information Form` were takenand analyzed. First, the arithmetic mean of the data was taken, and then the standarddeviations were calculated. In line with the data obtained from the groups participatingin the research, `t-test` in paired groups and `one-way variance` analyzes in multiplegroups were performed to see if there was a significant difference between the participantgroups.As a result of the analyzes made on the findings obtained, the burnout levels ofthe teachers working in special education schools were evaluated in three differentaspects: Emotional exhaustion, depersonalization and personal achievement.In the emotional exhaustion aspect of the research; Significant differences werefound according to the variables of age, whether he finds his profession suitable for him,whether he wants to work in a special education school until he retires from the teachingprofession, whether he can get support from his colleagues in his working life andwhether he is appreciated by the administrators of the institution.In the dimension of depersonalization, a significant difference was found onlyaccording to the variable of whether or not to find it appropriate to work in a specialeducation school. In the aspect of personal achievement, significant differences weredetermined according to the variables of age, tenure of the participants, the programgraduated from the university, working at a special education school until retirement, andreceiving support from colleagues in working life.In the emotional exhaustion aspect of the teachers participating in the research;No significant difference was found in burnout levels according to their marital status,gender, tenure, type of job, the program they graduated from, the type of school theyworked in, whether they chose this profession voluntarily and whether they found thesalary they received sufficient for themselves.In the depersonalization aspect, no significant difference was found betweenburnout levels according to the variables of the teachers participating in the research :Age, gender, marital status, total years of work at the job, types of jobs at school, thetypes of programs they graduated from, the types of schools they work according to thetype of disability of the student, whether they choose to work in a special educationschool voluntarily, whether they want to work in special education schools until theyretire from the teaching profession,their unwillingness, whether they receive support from their colleagues in their working life, whether they are appreciated by theadministrators of the institution and whether they find the wages they receive for theirwork sufficient for themselves.In terms of personal achievement aspect, no significant difference was found inthe burnout levels in terms of the variables of gender, marital status, type of duty atschool, type of school they work at according to the type of disability of the student,whether he chooses to work in a special education school voluntarily, whether he seesworking in a special education school for himself, whether he is appreciated by theadministrators of the institution and what he does and whether or not they find the wagethey receive for the job sufficient for themselves.Keywords: Special education, Special education schools, Teacher burnout, Burnout Levels, Emotional Exhaustion