El-Buḫârî ve Muslim'e atfedilen tartışmalar bağlamında liḳâ' kavramının mahiyet ve delaleti

Abstract

Bu tezde, hadis usûlü terminolojisine ait bir kavram olan liḳā', el-Buḫârî veMuslim'e atfedilen bir tartışma konusu olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Liḳā'ınkavramsallaşma sürecinin öncesindeki ilmî atmosferin nasıl şekillendiği, ilmin ne şekildeedinildiği incelenmiştir.Erken dönemde ilmin aktarılmasının nasıl gelişme gösterdiği; rivâyet aktarmayolları ile liḳā' kavramının literatürdeki yeriyle ilişkili olarak dönemin ilmî atmosferiyorumlanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda, birinci bölümde, rivâyet eserlerininkaynaklığı ile hadis alma yöntemleri liḳā' bağlamında ortaya konulmuştur. Liḳā'ın hadisusûlünde yer alışı, kavramsallaşma süreci ile usûl eserlerinden iktibaslarla yer almaktadır.İkinci bölümde, kavram hakkındaki tartışmaların etrafında şekillendiği hadistarihinin en önde gelen muhaddislerinden el-Buḫârî ve Muslim özelinde liḳā'ın nasıldeğerlendirildiği irdelenmiştir. Muslim'in eleştirileri bağlamında el-Buḫârî'ye atfedilenliḳā' şartının mahiyeti sorgulanmış ve muhtelif tespitlerde bulunulmuştur. İkinci bölümdeele alınan konunun devamı niteliğinde, rivâyet örneklerine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: liḳā', hadis usûlü, rivâyet, erken dönem, taḥammulu'l-'ilm,el-Buḫârî, Muslim

In this thesis, liḳā', which is a concept belonging to hadith methodologicalterminology, has been tried to be revealed as a subject of discussion attributed to alBukhârî and Muslim. Also examined how the scientific atmosphere before theconceptualization process of liḳā' was shaped and how the science was acquired.In the early period, the scientific atmosphere of the period was tried to beinterpreted in relation to how the transfer of science developed, the ways of transferringnarrations and the place of the concept of liḳā' in the literature. In this context, in the firstchapter, the source of the narration works and the methods of taking hadiths are presentedin the context of liḳā'. Liḳā's place in the hadith methodology is included with theconceptualization process and quotations from the books of the methodology.In the second chapter, has been scrutinized how liḳā' is evaluated especially in thecase of al-Bukhârî and Muslim, two of the most prominent scholars in the history ofhadith, around which discussions about the concept are shaped. In the context of Muslim'scriticism, the nature of the liḳā' condition attributed to al-Bukhârî was questioned andvarious determinations were made. There are examples of narrations as a continuation ofthe subject discussed in the second chapter.Key Words: liḳā', hadith methodology, early period, narration, taḥammulu'l-'ilm,al-Bukhârî, Muslim