Türkiye'de yontuk çakıl kültürü ve Sürmecik (Banaz-Uşak) yontuk çakıl örnekleri

Abstract

Afrika kıtasında bilişsel yetkinliğe ulaşmış Homo habilis insan türünün ortaya çıkışıyla tanıdığımız yontuk çakıl kültürünü, ilerleyen dönemde ortaya çıkan Homo erectus insan türü daha ileri bir teknolojiye dönüştürmüştür. Bu süreçte Türkiye ise Afrika kıtasından dünyaya yayılan Homo erectus insanı için önemli bir köprü görevi görmüş ve ardında kültürel materyaller bırakabileceği uygun ortamı sağlamıştır. Türkiye, konumu gereği kıtalar arası köprü niteliğindedir ve bu niteliği ile Paleolitik Çağ insanlarının yaşamlarını doğrudan veya dolaylı yoldan etkilemiş olmalıdır.Çalışma kapsamında öncelikle yontuk çakıl kültürünün ortaya çıkışı ve gelişimi, kültürün yaratıcıları ve kültürün kıtalara yayılımı ele alınmış bununla birlikte Türkiye'de yontuk çakıl kültürünün dağılımı hakkında ayrıntılı bilgiler sunulmuştur. Türkiye'de Ege Bölgesi'nde keşfedilmiş, en zengin ve çeşitlik gösteren yontmataş koleksiyonuna (yaklaşık 88.000 parça) sahip `Sürmecik Paleolitik Açık Hava Yerleşiminin` yontmataş endüstrisi içerisinde bulunan yontuk çakıl örneklerinin (172 örnek ve %0,82 oranında) tekno-tipolojik olarak incelenmesi tezin ana konusunu oluşturmaktadır. Sürmecik (Banaz-UŞAK) yontuk çakıl örnekleri genel olarak tek yüzden kıyıcılar (49 örnek), iki yüzden kıyıcılar (89 örnek), masif kazıyıcılar (10 örnek), çok yüzeyliler (22 örnek) ve küre/küremsi biçimlilerden (2 örnek) oluşmaktadır.

The pebble tool culture we know from the emergence of the Homo habilis human species in the African continent; with the Homo erectus human species emerging in the next period, the pebble tool culture has turned into a more advanced technology. In this process, Turkey served as an important bridge for Homo erectus people, who spread from the African continent to the world, and provided the appropriate environment where they could leave cultural materials behind. Turkey, due to its location, is a bridge between continents and with this characteristic, it must have affected the lives of Paleolithic Age people directly or indirectly.Within the content of the study, firstly, the emergence and development of the pebble tool culture, the creators of the culture and the spread of the culture to the continents were presented, and detailed information was given about the distribution of the pebble tool culture in Turkey. Constitutes the main subject of the thesis is the techno-typological examination of the pebble tool samples (172 samples and by %0,82) of the ` Paleolithic open-air site of Sürmecik`, which has the richest and most diverse chipped stone collection (approximately 88,000 pieces) discovered in the Aegean Region in Turkey. Pebble tool samples at Sürmecik (Banaz-UŞAK) are generally composed of choppers (49 samples), chopping tool (89 samples), heavy-duty scrapers (10 samples), polyhedrons (22 samples) and spheroids/sub-spheroids (2 samples).