Emir Timur'u tenkit: İbn Arabşah örneği

Abstract

Bu çalışmada, Timur'un sarayında yetişen İbn Arabşah'ın, Timur'un biyografisini kaleme aldığı Acaibu'l-Makdur fi neva'ibi Timur adlı eserinde sunduğu Timur tasviri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda, İbn Arabşah'ın Timur'u en çok hangi hususlarda ve neden eleştirdiğini tespit ederek tarihi gerçekliğe uygun bir Timur portresi elde edebilmek için İbn Arabşah'ın bakış açısından faydalanma amacı güdülmektedir. Öncelikle İbn Arabşah'ın hayatına, eserlerine ve tarihçiliğine dair araştırma yapılmış, sonrasında Acaibu'l Makdur eserinin dış ve iç özellikleri, kaynakları dikkate alınarak tanıtımı gerçekleştirilmiştir. Timur tasviri, İbn Arabşah'ın Acaibu'l-Makdur fi Nevaib'i Timur isimli eserinde yer vermiş olduğu görüşleri ekseninde Timur'un şahsiyeti ve devleti yönetmede takip etmiş olduğu fetih politikası, sosyal ve kültürel politikaları, ekonomi politikası, din politikası başlıkları altında incelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda, İbn Arabşah'ın, hem Timur'un askeri ve diplomatik başarılarını, övülesi karakteristik özelliklerini, ilgili ve adil hükümdarlığına dair örnekleri hem de fethettiği yerlerdeki katliamlarını, zalimce uygulamalarını, şehirleri yok edişini içeren makul ve gerçeğe yakın bir Timur portresi çizdiğine ulaştık.

In this study, the description of Timur presented by Ibn Arabshah, who grew up in Timur's palace, in his work Acaibu'l-Makdur fi neva'ibi (ahbari) Timur, in which Timur's biography was written, was tried to be determined. In our study, it is aimed to benefit from the point of view of Ibn Arabshah in order to obtain a portrait of Timur in accordance with historical reality by determining which aspects and why Ibn Arabshah criticized Timur the most. First of all, a research was made on the life, works and historiography of Ibn Arabshah, and then the presentation of the Acaibu'l Makdur work was carried out by taking into account its external and internal features, sources. The depiction of Timur has been examined under the titles of Timur's personality and the conquest policy, social and cultural policies, economic policy, religion policy, which he followed in governing the state, in line with the views of Ibn Arabshah in his work Acaibu'l-Makdur fi Nevaib'i Timur. As a result of the examination, we have found that Ibn Arabshah paints a reasonable and realistic portrait of Timur, which includes both Timur's military and diplomatic achievements, his laudable characteristics, examples of his caring and fair reign, as well as his massacres, cruel practices, and destruction of cities in the areas he conquered.