Hellenistik dönemde Batı Anadolu'da yabancı yargıçlık sistemi

Abstract

Hellenlerin politik yapısı içinde önemli bir yere sahip olan birlikler; küçük devletlerin ya da yerleşimlerin büyümesine katkı sağlamıştır. Ayrıca bu birlikler ortak bir askeri güç oluşturmuş ve ekonomik hakları garanti altına almıştır. Arkhaik ve Klasik dönem birlikleri, kendi içlerindeki sorunları üyelerinden oluşan bir heyetin tartışmalı taraflar arasında arabuluculuk yaptığı bir uygulamayla çözmüşlerdir. Özellikle birlikler içindeki küçük devletler tarafından başvurulan ve daha çok sınır anlaşmazlıkları ile ilgili olan bu sorunların çözümü için tercih edilen bu uygulama güçlü devletlerin ekonomik baskıları ya da askeri güçle elde edecekleri başarılarını hukuksal bir zeminde sınırlandırmıştır.Hellen siyasi geleneğinin normlarından adalet ve demokratia unsurlarını barındıran ve polisler arası uyuşmazlıkların çözümünde daha sistemli bir uygulama olan yabancı yargıçlık ise Hellenistik dönemin hiyerarşik yapısı içinde gelişmiştir. Arz yönlü bir politik gelenek olarak otorite olan kapsayıcı gücün altında gelişen bu sistem; aynı hegemonyayı paylaşan ya da birlik gibi bir yapının üyesi olan polisler arasındaki sorunlarında hatta kendi içlerindeki sorunlarda bile kullanılmıştır.Yabancı yargıçlıkla ilgili belgelerin çoğu yargıçların onurlandırma dekretlerinden oluşmaktadır. Bu onurlandırmalar genellikle yargılamanın yürütmesiyle ilgili kararları ya da sebeplerini içermemektedir. Yazıtlar daha çok polislerin başka bir polisten yargıç istediğini gösterir kararlar ve sorunun nasıl sonuçlandığı hakkında bilgileri içermektedir. Diğer yandan yargıçların karar nasıl vardıkları da bu yazıtlardan anlaşılmaktadır. Buna göre yargıçların tarafları önce uzlaştırmaya çalışmış, eğer bir uzlaştırma sağlanamamışsa sonrasında mahkemelerde yargılamışlardır. Bu çalışmada, Hellenistik dönem Küçük Asya'sında yabancı yargıçların onurlandırıldığı ya da onların kararlarını içeren ve çoğunluğu Karia ve Ionia bölgelerinde olmak üzere, 162 yazıt kullanılmıştır. Bu 162 yazıtın incelenmesi ile Hellenistik dönem yabancı yargıçlık sistemi için muhtemel iki sonuca varılmıştır. İlk olarak bu sistemde polisler arasındaki homonoianın sağlanması önemlidir. Bu noktada bir hegemon güç, bu homonoianın sağlanması için barışı teşvik edecek ve uzlaşmayı sağlayacaktır. İkincisi ise Hellen polislerinin geleneksel ideolojisi olan demokratik ve otonom unsurlar taşıyan yönetim anlayışı içinde geliştiği görülmektedir. Bu bağlamda da Hellenistik dönem diplomasisi içinde özerk fakat krallık gücüne sahip polislerle adil ve demokratik bir şekilde kurulan ilişkiler çerçevesinde gelişmiştir.

The Leagues, which have an important place in the political structure of the Hellen, contributed to the growth of small states or settlements and also created a joint military force and guaranteed economic rights. These leagues, especially in the Archaic and Classical periods, solved their problems with a practice in which a committee consisting of their members mediated between the disputed parties. This practice, which was especially applied by small states within the leagues and preferred for the solution of these problems, which were mostly related to border disputes, has limited the success of powerful states to be achieved by economic pressure or military force on a legal basis. Foreign judges, which contain elements of justice and democracy from the norms of the Hellen political tradition and were a more systematic practice in the resolution of conflicts between the poleis, developed within the hierarchical structure of the Hellenistic period. This system developed under the hegemon power as a supply-side political tradition and was used in the problems between the poleis who shared the same hegemony or who were members of a structure such as a league, and even in the internal problems of these poleis. Most of the documents related to foreign judges consist of honoring decisions of judges. These honors usually do not include decrees about the conduct of the proceedings or the reasons for the dispute. The inscriptions mostly show that the poleis wanted a judge from another polis, and they contain information about how the problem ended. On the other hand, it is understood from these inscriptions how the judges reached their decision. Accordingly, the judges first tried to reconcile the parties, and then judged in the courts if a compromise could not be achieved. In this study, 162 inscriptions, mostly in Caria and Ionia, in which foreign judges were honored or their decisions, were used. By examining these 162 inscriptions, two 268 possible conclusions were reached for the foreign judge system in Hellenistic period. First of all, it is important to ensure homonoia among the poleis in this system. At this point, a hegemonic power will encourage peace and provide reconciliation to ensure this homonoia. Secondly, it is seen that the poleis developed within the traditional ideology of the administration, which includes democratic and autonomous elements. In thiscontext, it developed within the framework of the relations established in a fair and democratic way with the autonomous but royal poleis within the Hellenistic period diplomacy.