Hüseyin Atay'ın içtihat anlayışı

Abstract

Modern ile gelenekçi düşünceyi bünyesinde barındırıp, tefekkür perspektifinden hareket ederek, İslam düşüncesinin evrimleşmesinde en büyük katkı sahibi olan Atay, içtihatı müdafaa ettiğini kitaplarında açık bir şekilde görmemiz mümkündür. Geleneksel kültürün hakim olduğu irrasyonel karaktere sahip, düşünceyi eleştirerek akıl ve rasyoneliteyi öne çıkarmak suretiyle kendi sistemini inşa etmiştir. Fıkıh ilminin problemlerine içtihatıyla berrak cevaplar vererek, yeni ufuklar aralamayı başarmış olan alimimiz büyük bir yankı uyandırdığı aşikardır. Üç ayrı bölümden oluşan çalışmamızın ilkinde: İçtihat‟a bağlı olarak, tecdit, bid‟at, reform kavramlarını, dayandıkları gerekçeler ve sunulan örnekler doğrultusunda değerlendirerek açıklamayı hedeflemektedir. Fıkhi problemlerinin çözümüne imkan tanıyan içtihatın, tarihi seyrini ve bu bağlamda mücettit, Hz. Ömer‟in içtihatlarından örnekler verip içtihat kapısının kapandığı iddialarına ışık tutarak, yaşanan çözümsüzlük noktasında, nasları ve ilahi iradenin maksadının ne olduğunu akıldan hareketle belirleneceği, amacını taşımaktadır.İkinci bölümde ise, içtihat düzeltmeleri bağlamında, itikad, ahkam ve ibadetler şeklinde ayırıp örnekler nezdinde, mevcut ekol sistematiğinin hükümlerinden sıyrılarak naslar çerçevesinde, içtihatın çözüm zenginliğini anlatarak, araştırma yapmayı gerekli kılmıştır. Tasavvufa müstakil bir başlık açarak İslam düşüncesi bağlamında değerlendirip , örtüşmeyen hususları anlatarak çözüm önerileri sunmayı amaçlamıştır.Son başlığımızda ise günümüzün problemlerini tek tek ele alıp ana rotamız nas - akıl ışığında bir bütünlük içerisinde yeniden anlama gayretiyle yorumlamayı, göstermek hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler:Atay, Nas, İçtihat, Akıl

ABSTRACTIt is possible to see clearly in his books that Atay, who has made the greatest contribution to the evolution of Islamic thought by embodying modern and traditional thought and acting from the perspective of contemplation, defended ijtihad. . It has built its own system, which has an irrational character dominated by traditional culture, criticizes thought, and highlights reason and rationality. It is obvious that our scholar, who has succeeded in opening new horizons by giving clear answers to the problems of the science of fiqh with his ijtihad, has aroused great resonance. In the first of our work, which consists of three separate parts:Based on the jurisprudence, it aims to explain the concepts of tajdid, bid'at and reform by evaluating them in line with the reasons they are based on and the examples presented. The historical course of ijtihad, which allows the solution of fiqh problems, and in this context, mujattid, Hz. By giving examples from Ömer's ijtihads, it aims to shed light on the claims that the door of ijtihad has been closed, and to determine from the mind what the purpose of the divine will is at the point of insolvency : In the second part, in the context of ijtihad corrections, it has made it necessary to do research by separating it as creed, judgments and worship, and by explaining the richness of solution of ijtihad within the framework of the texts by getting rid of the provisions of the existing school system. By opening a separate title on Sufism, it aimed to evaluate it in the context of Islamic thought and to offer solutions by explaining the issues that do not overlapIn our last title, it is aimed to address today's problems one by one and to interpret them with an effort to re-understand our main route in the light of how –reason.Keywords: Atay, Nas, Ijtihad, Reason