İşitme engelli bireylerin manevi ihtiyaçları ve ailelerinin Tanrı algısı ile psikolojik iyi oluş düzeylerine değer odaklı manevi güçlenme ve bakım programının etkisi

Abstract

Amaç: Araştırmada, işitme engelli bireylerin manevi ihtiyaçlarının belirlenerek ebeveynlere yönelik uygulanan Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım (DOMAB) programının ailelerin Tanrı algısı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmanın evrenini 2021 yılında Ankara ilinde yaşamakta olan, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde öğrenim gören, işitme engelli tanısı almış bireylerin ebeveynleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Ankara ilinde yaşayan 14-18 yaş arası işitme engelli tanısı almış çocuğu olan 32 öğrencinin ebeveynleri oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırmaya deney grubu için 32, kontrol grubu için de 32 olmak üzere toplamda 64 ebeveyn dahil edilmiştir. Araştırmada nicel verilerin toplanmasında demografik bilgi formu, Tanrı Algısı Ölçeği ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır. Demografik bilgi formunda katılımcıların yaşı, cinsiyeti, eğitim durumu, mesleği, gelir düzeyi, medeni durumu, çocuk sayısı, engel durumu olup olmadığı ve daha önce aile eğitim programına katılıp katılmadığı şeklinde bilgilere yer verilmiştir. Araştırmada işitme engelli öğrencilerle, yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Görüşme amacıyla kullanılan formda öğrencilerin cinsiyeti, yaşı, işitme cihazı/implant kullanma durumları, Türkçe konuşunca yakın çevredekilerin anlama durumu, ailede başka işitme engelli olup olmadığı, ailede işaret dili bilen olup olmadığı, işitme/konuşma sorunları yaşama süresi ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Araştırmada 14-18 yaş grubundaki işitme engelli öğrencilerle yapılan görüşmeler için 20 soru hazırlanmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle işitme engelli bireylerin manevi ihtiyaçları belirlenmiştir. Belirlenen ihtiyaçlara yönelik işitme engelli bireylerin ebeveynlerine DOMAB programı uygulanmıştır. Araştırmada Psikolojik İyi Oluş ve Tanrı Algısı ölçekleri uygulanarak ön testler bakımından birbirine denk işitme engelli çocuğa sahip 64 anne-baba dahil edilmiştir. Kontrol ve deney gruplarında yer alan ailelerin; Tanrı algısı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri ön-test, son-test, izleme testi puanları karşılaştırılmıştır. Araştırmaya dahil edilen bu kişiler deney ve kontrol grubu olmak üzere rastgele iki gruba ayrılmıştır. Kontrol grubuna herhangi bir özel uygulama gerçekleştirilmemiş, deney grubuna ise 13 hafta süreyle Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım (DOMAB) programı uygulanmıştır. Bu program bireylerde dini baş etme, sorumluluk kazandırma, olumlu düşünme, manevi güçlenme, değerleri hayatı aktarma, düşünce tarzını geliştirme, Yaradan'a sonsuz güven, sabır, Yaradan sevgisi, yaşadıklarını anlamlandırma, umut ve şükür gibi özellikler kazandırmayı amaçlamaktadır. Araştırmada elde edilen veriler iki kategoride değerlendirilmiştir. İşitme engelli bireylerin ihtiyaçlarının belirlenmesinde yapılan görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bu kapsamda Ankara ilinde bir özel eğitim merkezindeki 20 katılımcı ile görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca araştırmada `Tanrı Algısı Ölçeği` ve `Psikolojik İyi Oluş Ölçeği` uygulanarak ön test-son test ve izleme testi verileri SPSS24 programında analiz edilmiştir. Analizlerde, işitme engelli bireylerin ebeveynlerine ilişkin elde edilen verilerin yüzde ve frekans dağılımları verilmiştir. Ayrıca verilerin normallik dağılımları incelenmiş olup, Kolmogorov-Simirnov testi sonucunda verilerin normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Buna göre verilerin analizinde parametrik istatistiksel tekniklerden bağımsız örneklem t testi, bağımlı örneklem t testi analizleri yapılmıştır.Bulgular: Araştırmada nitel verilerin analizi sonucunda; işitme engelli bireylerin duygu durumu, çevre, Yaradan ve değerlere yönelik olmak üzere dört ana temaya ve bu temalara ait 22 kategoriye ulaşılmıştır. Araştırmada nicel verilerin analizi sonucunda; Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım (DOMAB) programının uygulandığı deney grubundaki işitme engelli bireylerin ailelerinin psikolojik iyi oluş ve sevgi yönelimli Tanrı algısı düzeylerinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır.Sonuç: Gerçekleştirilen görüşmeler doğrultusunda işitme engelli bireylerin dışlanmama, hayata olumlu bakış açısı geliştirme, özgürlük, aile içi iletişim kurabilme, güçlüklerle başa çıkabilme, kabullenme, sabır, şükür, azim/başarı, empati, sosyalleşme, Yaradan sevgisi ve Yaradan'la sağlıklı bir bağ kurabilme ihtiyaçlarının olduğu belirlenmiştir. İşitme engelli bireylerin manevi ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla ebeveynlere yönelik gerçekleştirilen DOMAB programı sonucunda bireylerde psikolojik iyi oluş, sevgi yönelimli Tanrı algısı ve Tanrıya yönelik olumlu duyguların gelişmesine katkı sağlamıştır. Buna karşılık uzak/umursamaz Tanrı, korkutan ve cezalandıran Tanrı, Tanrı'ya yönelik olumsuz duygularda azalma meydana gelmiştir. Sonuç olarak uygulanan DOMAB programı, deney grubundaki ebeveynlerde psikolojik iyi oluş ve Tanrı algısının olumlu yönde gelişmesine katkı sağlamıştır. Kalıcılık testleri sonucunda elde edilen sonuçların kalıcı olduğu; psikolojik iyi oluş ve Tanrı Algısı Ölçeği puanlarının, son testteki puanlarla benzerlik gösterdiği belirlenmiştir.

Purpose: The aim of the research is to determine the spiritual needs of hearing impaired individuals and to examine the effect of the Value-Oriented Spiritual Empowerment and Care (DOMAB) program applied to parents on the perception of God and psychological well-being of families. Method: The population of the research consists of the parents of individuals with hearing impairment, living in Ankara in 2021, studying at the special education and rehabilitation center affiliated to the Ministry of Education. The sample of the study consists of the parents of 32 students who have a child between the ages of 14-18 and diagnosed with hearing impairment, living in the province of Ankara. In this context, a total of 64 parents, 32 for the experimental group and 32 for the control group, were included in the study. In the study, a demographic information form, a God perception scale and a psychological well-being scale were used to collect quantitative data. In the demographic information form, the participants' age, gender, education level, occupation, income level, marital status, number of children, whether they have a disability and whether they have participated in the family education program before are included. In the study, semi-structured interviews were conducted with hearing impaired students. In the form used for the purpose of the interview, information about the gender, age, hearing aid/implant use status of the students, the understanding of the people in their immediate surroundings when speaking Turkish, whether there is a hearing impairment in the family, whether there is sign language in the family, and the duration of hearing/speech problems are included. given. 20 questions were prepared for interviews with hearing impaired students in the 14-18 age group. Within the scope of the study, first of all, the spiritual needs of the hearing impaired individuals were determined. DOMAB program was applied to the parents of hearing impaired individuals for the identified needs. Psychological well-being and God perception scales used in the study were applied, and parents with 64 hearing-impaired children were included in the pre-tests. Families in the control and experimental groups; God perception and psychological well-being levels, pre-test, post-test and follow-up test scores were compared. These people included in the study were randomly divided into two groups as the experimental and control group. No special application was made to the control group, while a value-oriented spiritual empowerment/maintenance program (DOMAB) was applied to the experimental group for 13 weeks. This program aims to provide individuals with features such as religious coping, responsibility, positive thinking, spiritual empowerment, transferring values to life, developing a way of thinking, endless trust in the Creator, patience, love of the Creator, making sense of their experiences, hope and gratitude. The data obtained in the research were evaluated in two categories. The data obtained from the interviews in determining the needs of the Hearing Impaired Individuals were analyzed by content analysis. In this context, interviews were held with 20 participants in a special education center in Ankara. In addition, pretest-posttest and follow-up test data were analyzed in SPSS24 program by applying God Perception Scale and `Psychological well-being level scale` in the study. In the analysis, the percentage and frequency distributions of the data obtained from the parents of the hearing-impaired individuals are given. In addition, the normality distribution of the data was examined and it was determined that the data showed normal distribution as a result of the Kolmogorov-Smirnov test. Accordingly, in the analysis of the data, independent sample t-test, dependent sample t-test were performed using parametric statistical techniques.Findings: As a result of the analysis of qualitative data in the research; Four main themes, namely the emotional state of hearing impaired individuals, the environment, the Creator and values, and 22 categories belonging to these themes were reached. As a result of the analysis of quantitative data in the research; It was concluded that the psychological well-being and love-oriented God perception levels of the families of hearing impaired individuals in the experimental group in which the Value-Oriented Spiritual Strengthening and Care (DOMAB) program was applied increased.Conclusion: In line with the interviews, it was found that hearing impaired individuals need not to be excluded, to develop a positive perspective on life, freedom, to communicate within the family, cope with difficulties, accept, be patient, gratitude, perseverance/success, empathize, socialize, love the Creator, and establish a healthy bond with the Creator. determined. As a result of the DOMAB program, which was carried out for parents in order to meet the spiritual needs of hearing-impaired individuals, it contributed to the development of psychological well-being, perception of loving God and positive feelings towards God. On the other hand, there has been a decrease in negative feelings towards God who is distant/indifferent, God who scares and punishes, and God. As a result, the DOMAB program implemented contributed to the positive development of psychological well-being and the perception of God in the parents in the experimental group. It was determined that the results obtained as a result of the permanence tests were permanent, and that the scores of psychological well-being and God perception scale were similar to the scores in the post-test.