Bölünmüş kentlerde kentsel dönüşüm: Lefkoşa, Arabahmet Mahallesi

Abstract

Bu tez çalışmasında dini, etnik veya ideolojik nedenlerle bölünmüş veya bölünmeyi yaşamış kentlerde, kent planlarından çıkan ve kent merkezlerinde bölünmeden kaynaklı eskime ve yıpranmayı gidermek amacıyla hazırlanan kentsel dönüşüm projeleri incelenmiştir. Lefkoşa Arabahmet Mahallesi özel çalışma alanını oluşturmuş ve karşılaştırma yapabilmek adına bölünmüşlük deneyimine sahip üç örnek kent olarak Berlin Beyrut ve Belfast kentleri seçilmiştir. Seçilen örnek alanlar bölünmenin tarihi bölünmenin fiziksel dokusu ve bölünmüş kentlerdeki kent planlaması birer kentsel dönüşüm örneği aracılığıyla karşılaştırılmış; bölünmüş kentlerdeki planlamayı zorlaştıran nedenlere değinilmiştir.Örnek olay çalışmasına başlamadan önce Lefkoşa kentinin tarihsel gelişimi incelenmiş 1950'ler sonrası iki toplum arasında artan çatışmaların kent üzerindeki yansımaları ve ilk bölünme sürecine değinilmiştir. 1974 Harekatı sonrası Kıbrıs'ın doğu ve batı çizgisi boyunca uzanan Yeşil Hat ile bölünmesi sonucunda başkent Lefkoşa, iki toplumun paylaştığı bir kent haline gelmiştir. Berlin Duvarı'nın yıkılması ile Avrupa Birliği içerisindeki tek bölünmüş kent olan Lefkoşa'nın 1984 yılında ilan edilen iki toplumlu kent planlaması içerisinden çıkan ilk kentsel dönüşüm projesi olan Arabahmet Mahallesi Rehabilitasyon Projesi, örnek saha çalışma alanı olarak seçilmiştir.Projenin amaçlarına, hedeflerine, uygulayıcılarına ve günümüze kadar yapılan çalışmalara değinildikten sonra Arabahmet Mahallesi Rehabilitasyon Projesi'nin hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını ölçmek ve alan çalışmasının hipotezlerine yanıt aramak için belirlenen örneklem üzerinde hane halkı anketi uygulanmıştır. Anketten elde edilen verilerin yorumlanması için proje uygulayıcıları olan Lefkoşa Türk Belediyesi, Şehir Planlama Dairesi, Eski Eserler Dairesi ve Arabahmet Bölgesi Geliştirme Şirketi yetkilileriyle yarı-yapılandırılmış mülakat formları üzerinden tekrarlanan görüşmeler yapılmıştır.Elde edilen tüm veriler ışığında, Lefkoşa Arabahmet Mahallesi'nde kentsel dönüşüm adına fiziksel canlandırma faaliyetleri yapıldığı, ancak sosyal ve ekonomik canlandırmanın bunu takip etmediği, mevcut ekonomik ve sosyal göstergelerin kendiliğinden ve çok yavaş ilerlediği ayrıca mahallede soylulaştırma ve öğrencileştirme görülmediği ortaya çıkmıştır.

In this study, the urban transformation projects prepared to eliminate the obsolescence in city centres that were divided due to religious, ethnic or ideological reasons were examined. The case study mainly focused on the Arabahmet neighborhood of Nicosia together with three sample cities – Berlin, Beirut and Belfast – selected due to their experience of division to make comparisons. History of the division, physical texture of the division and the urban planning in the divided cities were compared through an example of urban transformation while the reasons that made the planning in the divided cities difficult were mentioned. Before starting the case study, the historical development of Nicosia was examined and the reflections of increasing conflicts between two communities after 1950s were described as well as the division process. As a result of the division of Cyprus by the Green Line extending along the east and west lines after 1974, the capital Nicosia has become a city shared by two communities. Arabahmet Rehabilitation Project was chosen as a case study as it is the first urban transformation project emerged from the bi-communal master plan announced in 1984 in Nicosia, the only divided city in the European Union after the fall of the Berlin Wall.The aims, objectives and implementers of the project as well as all activities that have been carried out in this neighbourhood until the present day was described. A household survey was applied to the selected sample to measure whether the objectives of the Arabahmet Rehabilitation Project were achieved and to seek answers to the hypotheses of the case study. To interpret the data obtained from the survey, repeated interviews were conducted through semi-structured interview forms with the officials of the Nicosia Turkish Municipality, City Planning Department, Department of Antiquities and the Arabahmet Area Development Company as the project implementers. In light of all data obtained, it has been revealed that physical revitalization activities are carried out in the name of urban transformation in the Nicosia Arabahmet neighbourhood. Social and economic revitalization does not follow this since the existing economic and social indicators progress spontaneously and very slowly and there is no gentrification and studentification in the neighbourhood.