Kaşıkçı Ali Rıza Konevî hayatı, eserleri ve Dîvân'ı (İnceleme-metin)

Abstract

Osmanlı'nın son yıllarıyla Cumhuriyet'in ilk yıllarında yaşamış olan Kaşıkçı AliRıza Konevî, Osmanlı'nın medrese geleneğiyle yetişmiş âlim bir sûfîdir. Mutasavvıfkimliğinden ötürü Menemen Olayı'ndan (1930) doğrudan etkilenmiş; birçok baskı, tekfirve tehtidlere rağmen kimliğinden hiçbir şekilde taviz vermemiştir. Dolayısıyla bu uğurdabütün mal ve emlâkını Konya'da bırakarak Medine'ye göç etmiştir. Dönemin bütünzorlukları, kısıtlamaları ve imkânsızlıklarına rağmen ömrünün sonuna kadar irşâdvazifesini asla terketmemiş olmakla beraber kaleme aldığı eser ve mektuplarla davazifesini sürdürmeye devam etmiştir. Âlim ve mutasavvıf kimliğiyle Konya veçevresinde tanınmış olan Konevî'nin günümüzde çok sayıda ihvânı bulunmaktadır.Çalışma, birçok değişime tanıklık eden mutasavvıf ve şâir kimliğiyle ön planaçıkan Kaşıkçı Ali Rıza Konevî'nin hayatı, eserleri ve Dîvân'ını ihtiva etmektedir.Çalışma bağlamında farklı zamanlarda Konevî'nin aile efrâdı ve ihvânıyla çeşitliröportajlar gerçekleştirilmiştir.Bu çalışma giriş dışında dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Konevî'ninyaşadığı dönemin genel durumuna değinilmiştir. Birinci bölümde Konevî'nin hayatı,eserleri ve tasavvufî-edebî şahsiyeti ele alınmıştır. İkinci bölümde Dîvân şekil açısındanincelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Dîvân, din ve tasavvuf açısından detaylı bir şekildetahlil edilmiştir. `Dîvân-ı Rızâ` adlı dördüncü bölümde ise çalışmada izlenen yöntemhakkında bilgiler verilmiş daha sonra transkripsiyonlu çevirisi yapılan Dîvân metnine yerverilmiştir Elde edilen sonuç ve tespitler ise sonuç kısmında değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Türk İslâm Edebiyatı, 20. Yüzyıl, Kaşıkçı Ali Rıza Konevî, Dîvân-ı Rızâ'î, Din, Tasavvuf, Tahlil.

Khashoggi Ali Rıza Konevi, is a scholar Sufi, brought up in the Ottoman madrasahtradition and lived in the last years of the Ottoman Empire and the first years of theRepublic, Because of his Sufi identity he was directly affected by the Menemen Incident(1930); despite many pressures, takfirs and threats, he never compromised his identity.Therefore, he left all his possessions and real estate in Konya for this cause and migratedto Medina. Despite all the difficulties, limitations and impossibilities of the period, henever left his duty of guidance until the end of his life, but continued to carry out his dutywith the works and letters he wrote. Known as a scholar and mystic in Konya and itsenvirons, Konevi has many ihvâns today. The study includes the life, works and Divan ofKhashoggi Ali Rıza Konevi, who came to the fore with his sufi and poet identity whowitnessed many changes. In the context of the study, various interviews were conductedwith Konevi's family members and ihvâns at different times.This study consists of four parts apart from the introduction. In the introductionpart, the general situation of the period in which Konevî lived is mentioned. In the firstchapter, Konevî's life, works and mystical-literary personality are discussed. In the secondchapter, Dîvân is examined in terms of form. In the third chapter, the Divan is analyzedin detail in terms of religion and mysticism. In the fourth chapter named `Dîvân-ı Rızâ`,information about the method followed in the study is given, and then the text of theDîvân translated with transcription is included.Key Words: Turkish-Islamic Literature, 20th Century, Khashoggi Ali Rıza Konevî, Dîvân-ı Rızâ'î, Religion, Sufism, Analysis.