Italo Calvıno'nun yapıtlarında kentler ve doğa

Abstract

Günümüzde dünya nüfusunun yarıdan fazlası kentsel alanlarda yaşamaktadır.İnsanoğlu yüzyıllar boyunca yaşadığı, yerleştiği mekânları ihtiyaçları doğrultusundadüzenleyerek ve doğaya müdahale ederek değişime uğratmıştır. Temel olarak önceliklebarınma ihtiyacı, güvenlik ve ulaşım etmenleriyle başlayan doğaya müdahale, buharlımakinanın icadı ile hızlanan teknolojik gelişmelerle ivme kazanmıştır. Ulaşım yollarınıngelişmesi, yerleşim birimlerinin birbirlerine ulaşılabilir olması insan nüfusunun dahareketliğini kolaylaştıran bir etken olmuştur. Yüzyıllar boyunca insanların özellikleekonomik ihtiyaçlar çerçevesinde kentsel alanlara göç etmesi megapolleri ve nüfusuyoğun kalabalık kentleri doğurmuştur. Gerek barınma gereksinimi gerek ekonomiknedenlerle artan inşaatlar kentlerde doğal alanların daralmasına ve yeşil alanların azalarakbeton alanların artışına yol açmıştır. Betonlaşmanın, nefes almayan kentlerin iklimüzerindeki olumsuz etkileri yadsınamaz. Yakın zamanda yaşanan pandemi dönemi deinsanların doğal alanlara duyduğu ihtiyacın ne denli önemli olduğunu, kentlerde araçlarınseslerinin duyulmadığı bir dönemde kuş cıvıltılarının duyulabileceğini göstermiştir.Dolayısıyla kentlerin sadece insanların değil, bitkiler ve hayvanlar da dahil olmak üzeretüm canlıların yaşam alanı olduğu ve kent doğasının önemi bir kez daha gözler önüneserilmiştir.Çöpler, aşırı tüketimin getirdiği çevresel zararlar, hava kirliliği, iklim krizi,betonlaşma kentlerde görülen, insanın neden olduğu ve aynı zamanda olumsuz etkilerinemaruz kaldığı sorunlardan sadece birkaç tanesidir.1980'lerde ortaya çıkan ekoeleştiri-çevreci eleştiri edebî yapıtlarda insanınçevresi ile ilişkisini dünya merkezli bir yaklaşımla inceler. İnsanoğlunun doğada nedenolduğu değişimlerin ve verdiği zararların edebî yapıtlarda nasıl yansıtıldığını incelerkenedebiyat üzerinden çevresel sorunlara dikkati çeker, bu konuda bir farkındalık yaratmaişlevi görür. Edebî yapıtlarda, doğal çevrenin nasıl yansıtıldığını, anlatımda kullanılanmetaforların ekolojik bakışımızı nasıl etkilediğini, insan kültürünün doğayı nasıldeğiştirdiğini inceleyen çevreci eleştiri kuramının bir alt kolu olan kentsel çevreci eleştiri,kentler temelinde tüketim kültürü, azalan yeşil alanlar, kalabalıklaşma, çöp sorunları gibiinsanmerkezci faaliyetlerin etkilerini insan ve kentsel çevre odağında ele alır. Doğalalanların kentleşme nedeniyle bozularak kent manzarasının bir parçasına dönüşmesini,insanın kentlerde doğa ile ilişkisini ve kent doğasının edebî yapıtlarda mercek altına alır.İtalyan yazar Calvino'nun pek çok yapıtında mekân olarak kentler anlatılarınınana karakteridir. Yazar, insanların kent ile ilişkisini anlatırken aynı zamanda insanlarıninsan olmayan canlılarla ilişkisini de yansıtır. Hayvanların ve bitkilerin de kentekosisteminin ayrılmaz birer parçası olduğunu gösterir. İnsanların çevreleri ileilişkilerinde insanmerkezci tutumlarının diğer canlılar üzerinde neden olduğu olumsuzetkilerini gösterir. İtalya'nın Ligurya bölgesi ve San Remo, Calvino'nun bazıyapıtlarında hayalî yerler olarak fantastik bir üslupla anlatılarına yansırken bazıyapıtlarında da yazarın gerçekçi bir anlatım benimsediği görülür. İtalya'nın İkinci DünyaSavaşı sonrası dönemde yaşadığı ekolojik ve çevresel değişimleri vurgulayan ve çevrecibir hassasiyetle kaleme alınmış yapıtları günümüzde halen geçerliliğini koruyan çevresorunlarını anlatır. Ağaçların kesilmediği yıllardan günümüzde betonlara dönüşenkentleri, büyük kentlere çalışmaya gelen insanların kentlerde yitirilen doğayı arayışını,megapollerdeki hava ve gürültü kirliliğinin insanları nasıl etkilediği, hayvanların kentdoğası içindeki durumu ve insanoğlunun doğayı tahrip etmeden önceki çağdabiyoçeşitliliğin ne denli zengin olduğu yazarın ele aldığı konulardır.Calvino'nun zamansal düzlemden bağımsız ve adları belirtilmeyen kentleri,okuru anlatıya yaklaştırmakta, insan – mekân ilişkisinin önemini sosyal ve çevreselsonuçlarıyla birlikte ön plâna çıkararak ekolojik farkındalığı artırma işlevi görmektedir.Yazarın kentsel çevreci eleştiri odağında incelen yapıtları yerel ekosistemlere, kentselalanlara yapılan tahribatı, çevresel sorunları göstererek, küresel ekosistemdeki sorunlaradikkat çekmektedir. Calvino çağının çok ilerisinde bir yazar olarak 1950'li yıllardangünümüze seslenmektedir.

More than half of the world's population now lives in urban areas. Humans havechanged the places where they have lived and settled for centuries, shaping themaccording to their needs and interfering with nature. Interventions in nature, whichessentially began with the need for shelter, security, and transportation, gainedmomentum with technological development, accelerated by the invention of the steamengine. The development of transport routes and the accessibility of settlements to eachother was a factor that facilitated the mobility of people. For centuries, the migration ofpeople to urban areas, especially in the context of economic needs, has led to the creationof megapolises and densely populated, crowded cities. Increasing construction activity,both for housing and economic reasons, caused natural areas in cities to shrink and humansettlements to increase. The negative effects of rapid urbanization and non-breathingcities on the climate are undeniable. The recent pandemic has also shown the importanceof people's need for natural spaces, and that birdsong can be heard when there is no carnoise in cities. This has once again shown that cities are not only the habitat of people,but also of all living things, including plants and animals, and how important urban natureis.Garbage, environmental damage caused by excessive consumption, air pollution,climate crisis, excessive urbanization are just some of the problems in cities caused bypeople who are at the same time exposed to their negative effects.Ecocriticism/environmental criticism, which emerged in the 1980s, examines therelationship between humans and the environment in literary works with an Earthcenteredapproach. It examines how human-induced changes in and damage to nature arereflected in literary works and uses literature to draw attention to environmental problemsand create awareness of the issue. Urban environmental criticism, a sub-branch ofenvironmental criticism theory that examines how the natural environment is reflected inliterary works, how the metaphors used in narrative affect our ecological perspective, andhow human culture alters nature, addresses the effects of anthropocentric activities suchas consumer culture, diminishing green spaces, overcrowding, waste problems by meansof cities in the focus of the human - urban environment. The destruction of natural spacesby urbanization and their transformation into a part of the urban landscape, therelationship between humans and nature in the city, and urban nature are examined inliterary works.In many works of the Italian writer Calvino, cities as places are the maincharacters of his narratives. While the author describes the relationship between humansand the city, he also reflects on the relationship between humans and non-humans. Hedemonstrates that animals and plants are also an integral part of the urban ecosystem. Heshows the negative effects of the anthropocentric attitude of people in their relations withtheir surroundings on other living beings. In some of his works, the Ligurian region ofItaly and San Remo are reflected as imaginary places in a fantastic style in Calvino'snarratives, while in others the author uses a realistic narrative style. In his works, whichemphasize the ecological and environmental changes in Italy in the post-World War IIperiod and are written with environmental sensitivity, he describes environmentalproblems that are still valid today. The author focuses on times when no trees were cutdown through to cities that have become jungles of concrete, the search for lost nature incities by people who come to work in big cities, the effects of air pollution and noise inmegapolises on people, the situation of animals in urban nature, and the richness ofbiodiversity in the time before man destroyed nature.