Havâss-ı Refî'a (Eyüp) Mahkemesi'ne ait 294 numaralı Şer'iyye Sicil Defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu tez, Havâss-ı Refî'a mahkemesine ait Hicrî 1212-1213 (M. 1797-1798) seneli 294 numaralı şer'iyye sicil defterini esas alarak hazırlanmıştır. Talîk yazı türünde kaleme alınan defter, toplam 44 varaktır ve içerisinde 141 adet belge bulundurmaktadır. Tezin konusunu oluşturan sicil defterinde vasi, kayyım ve vekil tayini, tereke taksimi, vârisi olmayan kişilerin terekelerinin beytülmala verilip satılması, borçlanma ve borcun tahsil edildiğinin ispatı, taşınır ve taşınmaz malların satışı, nafaka ve evlilik gibi tüm hukukî işlemler kaydedilmiştir. Ancak sicil defterinin büyük çoğunluğu tereke taksimi ve tereke taksimi ile ilişkili hukukî işlemlerle ilgilidir. Bu çalışmanın da dâhil olduğu kadı sicilleri, kadı tarafından kaleme alınan ve kadının görevde olduğu süre içerisinde bölgede gerçekleşen tüm mahkeme kayıtları ile merkezden gönderilen emir, ferman, buyruldu gibi belgeleri içerir. Kadı sicilleri, bölgede bulunan yer isimleri ve mimarî yapılar ile ilgili bilgileri de ihtiva eder. Bu nedenle şehir tarihi araştırmaları için de önem arz eden kadı sicilleri, günümüze ulaşmayan mimarî yapılar veyahut günümüze ulaşan mimarî yapıların kimler tarafından kaç yılında inşa edildiği gibi birçok mâlûmat sunar. Dolayısıyla kadı sicilleri, muhtevasındaki bu zenginlik nedeniyle yalnızca hukuk tarihi için değil Osmanlı Devleti'nin sosyal, ekonomik, kültürel, siyasî ve şehir tarihi için de önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Tezin konusunu oluşturan Havâss-ı Refî'a Mahkemesi'ne ait 294 numaralı şer'iyye sicil defterinde de bölge halkının karşılaştığı tüm hukukî ihtilâflar kadı tarafından karara bağlanarak kaydedilmiştir. Çalışmada, defter içerisinde yer alan bu kararlar, transkripsiyon edilmiş ve özetleri çıkarılarak sunulmuştur.

This thesis was prepared on the basis of the court record book no. 294 and dated Hijri 1212-1213 (C.E. 1797-1798) of Havâss-ı Refî'a court. The book was written in Ta'liq font; it consists of 44 leaves in total and contains 141 documents. All legal transactions such as appointment of guardians, trustees, and attorneys, portion of the inheritance, transferring the inheritance of the persons without heirs to the state treasury and selling it, borrowing and proof of debt collection, sales of movable and immovable properties, alimony, and marriage were recorded in the court record book forming the basis of the thesis. However, the vast majority of the court record book pertains to portion of the inheritance.Qadi record books that also involves this study contains all records of the courts that were written by the qadi and took place in the region during the office of the qadi and the documents such as orders, edicts, and commands sent from the central administration. Qadi record books contain information about place names and architectural structures in the region. For this reason, qadi record books which are also important for urban history research, contain a lot of information such as architectural structures that have not survived to the present day or by whom and in what year the architectural structures that have survived to the present day were built. Therefore, thanks to their richness, the qadi record books are among the important sources not only for the history of law, but also for the social, economic, cultural, political, and urban history of the Ottoman Empire.All legal disputes faced by the local community and the decisions of the qadi were written in the court record book no. 294 of Havâss-ı Refî'a court which is the subject of the thesis. The study evaluated the decisions in the court record book by presented their exact transcriptions and summaries.