Osmanlı Devleti'nin kuruluş mitosunun Bilecik kent kültüründeki yansımaları

Abstract

Anadolu'nun kuzeybatı uç kesiminde küçük bir beylik iken üç kıtaya hükmeden büyük bir imparatorluk haline gelmeyi başarabilmiş olan Osmanlı Devleti Türk kültürel belleğinde derin izler bırakmıştır. Bu bellekte, Osmanlı Devleti'nin kuruluş coğrafyası Bilecik/Söğüt olarak yer almaktadır. Bilecik, bilhassa bu devletin kuruluşunda etkili olmuş -sadece tarihi değil, aynı zamanda kültürel boyutları da olan- şahsiyet ve olayların hatırlanmasında ön plana çıkan bir kültürel miras ve bellek mekânıdır. Ancak bu devlet ve onun kuruluş coğrafyası, bu zamana dek daha çok `tarihsel gerçeklik` boyutlarıyla ele alınmış ve bu devlet hakkında bilgiler veren tarihî eserlerdeki mitik bilgiler daha ziyade `masal` veya `uydurma` olarak nitelendirilmiş, dolayısıyla bir bakıma hak ettiği değeri görememiştir. Meselenin göz ardı edilen veya dışlanan bu boyutunun Türk kültürel mirası ve belleği açısından ne derece önem arz eden bir nitelikte oluşu hakkıyla fark edilememiştir. Dolayısıyla bu çalışma, `kuruluşun ve kurtuluşun şehri` sloganıyla tanıtılmaya çalışılan Bilecik'in Osmanlı ile olan tarihî ve kültürel ilişkisi adına hazırlanmış mitotarihsel bir kültürel bellek ve imge araştırmasıdır. Bu çalışmada Türk kültürel belleğinin yazılı çıktıları olan bazı Osmanlı kroniklerine nüfuz edilerek tarih ve kültür etkileşimiyle oluşma imkânı bulmuş `Osmanlı Kuruluş Mitosu'nun sahip olduğu kültürel bellek imgeleri anlatılmaya ve gösterilmeye çalışılmıştır. Ancak bu çalışmada temelde tarihsel gerçekliği ortaya koymak gibi bir amaç güdülmemiştir. Daha geniş bir ifadeyle Osmanlı kroniklerindeki kültür ve tarih etkileşimiyle oluşma imkânı bulmuş mitos ve bu mitosun Bilecik kent kültürüne olan etkilerine dair eleştirel açıklamalar yapılmıştır.

The Ottoman Empire, which was a small principality in the northwestern tip of Anatolia and managed to become a large empire dominating three continents, left deep traces in the Turkish cultural memory. In this memory, the founding geography of the Ottoman Empire is located as Bilecik/Söğüt. Bilecik is a place of cultural heritage and memory which comes to the forefront in remembering not only historical but also cultural aspects of individuals and events that were especially significant and effective in the establishment of this state. However, this state and its founding geography have been dealt with mostly in terms of `historical reality` and the mythical information in the historical works that give information about this state has been characterized as a `tale` or `fiction`, thus, in a way, it has not received the value it deserves. The importance of this neglected or excluded aspect of the issue in terms of Turkish cultural heritage and memory has not been duly recognized.Hence, this study is a myth-historical cultural memory and image research prepared on behalf of Bilecik's historical and cultural relationship with the Ottoman Empire, which was tried to be introduced with the slogan `the city of establishment and liberation`. In this study, the cultural memory images of the `Ottoman Foundation Myth`, which had the opportunity to develop with the interaction of history and culture by penetrating some Ottoman chronicles, which are the written outputs of Turkish cultural memory, were tried to be explained and shown. Yet, in this study, it was not aimed to reveal the historical reality. In a broader sense, critical explanations were made about the myth that had the opportunity to be formed by the interaction of culture and history in the Ottoman chronicles and the effects of this myth on the city culture of Bilecik.