M.Ö. 3. binyılda Bilecik ve yakın çevresinde görülen yerleşim modelleri

Abstract

Bu tez çalışması kapsamında Bilecik il sınırları içerisinde tespit edilen ve M.Ö. 3. Binyıla tarihlenen yerleşmeler ve söz konusu yerleşmelerin çanak çömlek buluntuları incelenmiştir. Çalışmalar sırasında, il coğrafyası detaylı bir şekilde incelenmiş ve bu incelemenin sonucuna göre bölgenin kendi içince coğrafi zonlar oluşturduğu anlaşılmıştır. Bu zonlar doğrultusunda Kuzeybatı, Orta, Kuzeydoğu ve Orta-Güney olmak üzere alt bölgelere ayrılmış ve incelemeler bu bölgeler dikkate alınarak yapılmıştır. Çalışmada esas alınan iki farklı konu bulunmaktadır. Bunlardan birisi çanak çömlek verileri aracılığı ile saptanan kültür bölgeleri; bir diğeri ise coğrafya aracılığı ile tespit edilebilen yerleşim karakteridir. İl, M.Ö. 3. Binyıl'da Bitinya-Frigya kültür bölgesinin etki alanı içinde yer almaktadır. İncelenen yerleşmelerde bu iki kültüre ilişkin çeşitli çanak çömlek buluntuları ele geçmiştir. Bunların yanında yine aynı çanak çömlek buluntuları bölgenin kendi içinde bir bütünlük sergilediğini de göstermektedir. Öte yandan yerleşim modelleri ele alındığında, il genelinde bir hareketlilik dikkat çekmektedir. Sakarya Nehri, tarih öncesi dönemler düşünüldüğünde bu coğrafyada yaşayan insanlar için büyük bir şans olarak gözükmektedir. Bununla birlikte taşkınlarıyla büyük şanssızlık olarak da yorumlanabilir. Bu hareketli coğrafyada yerleşimlerin ilk seçenek olarak nehir kenarlarına yakın konumlara, ikinci seçenek olarak ise tepelik alanlara kurulmasını açıklar niteliktedir. Bu durumun sonucu olarak farklı karakterdeki yerleşim modelleri oluşmuştur. Anadolu coğrafyası ve ulaşım güzergahları ele alındığında geçiş noktasında yer alması ili dönemi için oldukça önemli bir noktaya koymaktadır. Bu sebeple bölge, tarihöncesi ve sonrası dönemlerde hiçbir zaman terkedilmemiş, kuzeyden güneye doğudan batıya farklı kültürlerin öğelerinin bütünleştiği bir pota vazifesi görmüştür. Konumu sayesinde, zorlu koşullarına ve topografyasına rağmen iklim değişikliği, doğal afetler gibi çeşitli çevresel koşullardan etkilnememiş ve çağlar boyu kesintisiz yerleşim görmeye devam etmiştir.

The scope of this study is to examine the 3rd millenium BC settlements identified within Bilecik together with the pottery finds. The geography of the province was also evaluated in detail and the results showed that the region was formed by various geographical zones. These zones are further divided into sub-regions as Northwest, Central, Northeast and Mid-South, and the examinations were made according to these divisions.The study comprises of two different topics. The first one is the cultural regions determined via pottery while the second is the settlement character that can be established through geography. The province was in the sphere of influence of the Bithynia-Phrygian cultural region during the 3rd millennium BC. Various pottery finds belong to these two cultures were found throughout the surveys. In addition to this, the same pottery finds also proved that the region exhibits a unity in itself.In addition, the settlement models displays a movement throughout the province. During prehistoric times, Sakarya River seems to be a great chance for the people living in this geography. However, it can also be interpreted as great misfortune due to floods. This explains the reason behind the riverbank settlements as first option and the settlements on hilly areas as the second. As a consequence, settlement models with different characters has emerged. The fact that the studied province is on the crossroads of transportation routes, puts it into an important role for the period. Therefore, the region has never been abandoned during prehistoric and the following periods, and has served as a melting pot where elements of different cultures are integrated from everywhere. Despite its harsh conditions and topography, it was not affected by various environmental conditions such as climate change and natural disasters and inhabited continuously for ages..