İstismarcı davranışlar ve ayrılma niyeti ilişkisinde güvencesizlik ve yabancılaşmanın aracı arkadaşlığın koşulsal etkisi

Abstract

Bu çalışmada istismarcı davranışlara maruz kalmanın, kurum içerisindeki arkadaşlık düzeylerine göre bireylerin güvencesizlik algılarını, yabancılaşmalarını ve ayrılma niyetlerini pozitif yönde etkilediği varsayılmaktadır. Bu kapsamda akademik personeller ve öğrenciler üzerinde uygulanan ve iki çalışma olarak gerçekleştirilen bu araştırmada, adalet teorisinden ve benzerliğin çekiciliği teorisinden hareketle bireylerin istismarcı davranışlara maruz kalmaları ile güvencesizlik algıları, yabancılaşmaları ve ayrılma niyetleri arasındaki ilişkide arkadaşlık değişkeninin koşulsal rolü araştırılmıştır. Çalışma 1 de iki farklı zamanda veri toplanarak gerçekleştirilen çalışmayla 241 akademik personele; çalışma 2 de ise senaryo analizi şeklinde 220 öğrenciye anket uygulanmıştır. Verilerin analizlerinde SPSS 21, PROCESS ve AMOS 20 paket programları kullanılmıştır. Çalışmada yer alan ölçeklerin güvenilirlik analizleri yapılarak geçerliliklerini ölçmek amacıyla açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, değişkenler arasındaki ilişkileri görebilmek için korelasyon analizi, hipotezlerin testi için regresyon ve process analizleri ve modelin testini yapmak üzere yapısal eşitlik modeli yapılmıştır.Çalışma 1 ve çalışma 2 de ulaşılan sonuçlara göre adalet teorisi doğrultusunda bireylerin istismarcı davranışlara maruz kalmaları ile ayrılma niyetleri arasında pozitif ilişkinin olduğu, bu ilişkide güvencesizlik ve yabancılaşma değişkenlerinin aracı rollerinin bulunduğu ve benzerliğin çekiciliği teorisinden hareketle arkadaşlık değişkenin de koşulsal etkiye sahip olduğu bulgusuna erişilmiştir. Aynı zamanda istismarcı davranışlara maruz kalma ile yabancılaşma arasında pozitif ilişkinin olduğu, bu ilişkide güvencesizlik değişkeninin aracı rolünün bulunduğu ve arkadaşlık değişkenin de koşulsal etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra istismarcı davranışlara maruz kalma ile güvencesizlik arasında pozitif ilişkinin olduğu, bu ilişkide arkadaşlık değişkenin de koşulsal etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

In this study, it is assumed that exposure to abusive behaviors positively affects individuals' perceptions of insecurity, alienation and intention to leave, according to their friendship levels within the institution. In this context, in this study, which was carried out as two studies on academic staff and students, based on the fairness theory and similarity-atraction theory, the moderator role of the friendship variable in the relationship between individuals' exposure to abusive behavior and their insecurity, alienation and separation intentions was investigated.In Study 1, 241 academic staff with the study carried out by collecting data at two different times; In study 2, a questionnaire was applied to 220 students in the form of scenario analysis. SPSS 21, PROCESS plug-in and AMOS 20 package programs were used in the analysis of the data. Reliability analyzes of the scales in the study were performed, and explanatory and confirmatory factor analyzes to measure their validity, correlation analysis to see the relationships between variables, regression and process analyzes to test hypotheses, and the structural equation modeling to test the model.According to the results obtained in study 1 and study 2, it was found that there is a positive relationship between individuals' exposure to abusive behaviors and their intention to leave, in line with the fairness theory, that insecurity and alienation have mediator roles in this relationship, and that friendship variable also has a moderator effect, based on the similarity-atraction theory. At the same time, it was determined that there is a positive relationship between exposure to abusive behaviors and alienation, that the insecurity variable has a mediating role in this relationship, and the friendship variable has a moderator effect. In addition, it was determined that there is a positive relationship between exposure to abusive behaviors and insecurity, and the friendship variable also has a moderator effect in this relationship.