Kentsel risklerin belirlenmesi kapsamında afetlerde güvenli şehir değerlendirme ölçütlerinin tespiti

Abstract

Afetler insanların ve toplulukların güvenlik ve refahlarının zarar görmesineneden olabilirler. Afetin etki derecesi yapılı çevremiz ve toplumdaki çeşitli faktörler iledoğrudan ilişkilidir. Afetlerin olumsuz etkilerinin önlenmesinde veya azaltılmasında,ayrıca risk altındaki toplulukların olumsuz etkilere tepkisini güçlendirmede temel olarakmevcut durumun iyi anlaşılması gerekmektedir. Afet riski, genellikle ölçülmesi zor olanfarklı potansiyel zarar türlerini içerir. Literatür incelendiğinde kent planlaması vekentsel riskler arasındaki ilişkiyi inceleyen akademik alanda henüz tanımlanmamış birboşluk olduğu ve planlama, risk bileşeninden bağımsız olarak ele alındığıgörülmektedir.Bu çalışma ile güvenli kent kavramının bileşenlerini ortaya koyarak tanımlamakve gösterge değeri oluşturarak afet planlaması sürecinde bu kavramın yerinin veöneminin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda çalışmada toplumdirencini geliştirme faaliyetlerine rehberlik etmek için kentleri de dikkate alarakafetlerde güvenli bir ortamın belirlenmesinde temel alınacak göstergeler ile şehirlerinafetlere hazırlığı kapsamında (ŞAH) Afetlerde Güvenli Şehir Değerlendirme Puan Kartıgeliştirilmiştir.Bu çalışmada 10 faktör, 33 alt faktör ve 100 gösterge değeri ile oluşturulmuşpuan kartı değerlendirmesi sağlanmıştır. Puan kartı, toplam 100 puan olacak şekilde 10farklı faktörün eşit puan dağılımından oluşturulmuştur. Her faktör kendi arasında eşitpuanlama yapılarak şehirlerin afetlere hazırlığı kapsamında dirençlilik puanı eldeedilmiş ve seviyelendirilmiştir. Her soruda, şehrin dirençlilik seviyesini ölçmek içinnesnel kriterler oluşturulmuş olup ek olarak normalize edilmiş bir puan elde edilip pupuanlar seviyelendirilerek değerlendirilmiştir.Çalışma kapsamında performans ölçüm sistemlerinin modern yöntemi olarakniteliksel ve niceliksel bir çözüm sunulmaya çalışılmıştır. Kentsel riskler dâhilindeafetlerde şehir güvenliği değerlendirme ölçütleri irdelenerek dirençlilik eylemleri tespitedilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın veri setinin oluşturulmasında paylaşılmış ikincilverilerden yararlanılmıştır. Puan kartı ile verileri paylaşılmış büyükşehir statüsündekiiki şehir değerlendirilerek öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Afet Yönetimi, Dirençlilik, Güvenli Şehir, Kentsel Risk,Puan Kart

Disasters can damage the safety and well-being of people and communities. Thedegree of impact of the disaster is directly related to our built environment and variousfactors in society. A good understanding of the current situation is essential inpreventing or mitigating the negative effects of disasters, as well as strengthening theresponse of at-risk communities to adverse impacts. Disaster risk includes differenttypes of potential harm that are often difficult to measure. When the literature isexamined, it is seen that there is an undefined gap in the academic field that examinesthe relationship between urban planning and urban risks, and planning is handledindependently of the risk component.With this study, it is aimed to define the components of the concept of safe cityby revealing it and to determine the place and importance of this concept in the disasterplanning process by creating an indicator value. In this context, the indicators that willbe taken as the basis for determining a safe environment in disasters and the Safe CityAssessment Scorecard in Disasters (SAH) were developed in order to guide theactivities of developing community resilience.In this study, a scorecard evaluation formed with 10 factors, 33 sub-factors and100 indicator values was provided. The scorecard was created from an equaldistribution of scores of 10 different factors, with a total score of 100. Each factor wasscored equally among themselves, and the resilience score was obtained and leveledwithin the scope of the disaster preparedness of the cities. In each question, objectivecriteria were established to measure the resilience level of the city, in addition, anormalized score was obtained and the scores were evaluated by leveling.Within the scope of the study, a qualitative and quantitative solution has beentried to be presented as a modern method of performance measurement systems. Withinthe scope of urban risks, resilience actions have been tried to be determined byexamining the city safety evaluation criteria in disasters. Shared secondary data wereused to create the data set of the study. The data were shared with the scorecard and twocities with metropolitan status were evaluated and suggestions were made.Keywords: Disaster Management, Resilience, Safe City, Urban Risk, ScoreCard