İşin anlamlılığı ve işe yabancılaşmanın proaktif davranış ile ilişkisi: İşte kendini geliştirmenin aracılık etkisi

Abstract

Proaktif davranış konusu, işgörenlerin kuruma faydası olacak şekilde kendi hedefleri doğrultusunda inisiyatif alması ve başarılar elde etmesini ifade etmektedir. Bu araştırma kapsamında, işgörenlerin işlerine atfettikleri olumlu (işin anlamlılığı) ve olumsuz (işe yabancılaşma) iş tutumlarının proaktif davranış ile ilişkisi; bu ilişkide işte kendini geliştirmenin aracılık etkisi incelenmektedir. Duygusal olaylar teorisi ve tutum-davranış yaklaşımı temelinde ele alınan bu araştırma `proaktif davranış öncüllerinin belirlenmesinde negatif ve pozitif etmenler nelerdir?`; işgörenler, hem negatif hem de pozitif tutumlara aynı anda sahip olduklarında `negatif ve pozitif etmenlerin proaktif davranış ile ilişkisi nasıl olmaktadır` araştırma sorularına cevap aramaktadır.Bu çalışma kapsamında üç farklı araştırma yürütülmüştür. Birinci araştırma kartopu örneklem yöntemi ile 922 sağlık çalışanı üzerine yürütülmüştür. Araştırma sonucunda işin anlamlılığı ile proaktif davranış arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu; bu ilişkide işte kendini geliştirme (öğrenme ve canlılık) değişkeninin aracılık etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İşe yabancılaşmanın bu mekanizmayı negatif yönlü etkilediği bulgulanmıştır. Birinci araştırmada kesitsel ve tek kaynaktan veri toplandığı için ilave bir araştırmaya ihtiyaç duyulmuştur. İkinci araştırma, kolayda örneklem yöntemi ile seçilen mobilya sektöründe faaliyette bulunan 408 personel üzerinde yürütülmüştür Çalışanlar ve yöneticiler olmak üzere iki farklı kaynaktan veri toplanmıştır. İşin anlamlılığı ve işte kendini geliştirme (öğrenme ve canlılık) ile proaktif davranış arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Üçüncü araştırma 209 akademisyen üzerinde yürütülmüştür. Nedensel ilişkileri tespit edebilmek için iki farklı zamanda boylamsal olarak veri toplanmıştır. Araştırma sonucunda, işin anlamlılığı ile proaktif davranış arasındaki ilişkide işte kendini geliştirmenin (canlılık) aracı bir role sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Duygusal olaylar teorisi, İşe yabancılaşma, İşin anlamlılığı, İşte kendini geliştirme, Proaktif davranış

Proactive behaviour refers to employees' self-initiated behaviours and achievements towards their own goals that benefit the organisation. The scope of this study includes an analysis of the relationship between employees' attitudes for their work both positive (meaning at work) and negative (work alienation) and proactive behaviour as well as the intermediary role of thriving at work. Through Affective Events Theory and Attitude-Behaviour Approach, this study sought to answer the research questions `What are the negative and positive factors in determining proactive behaviour premises?` and `what type of relationship do positive-negative factors and proactive behaviour have?` when the employees have both positive and negative attitudes. This study consists of three stages. The first stage was carried out on 922 health professionals using snowball sampling. Consequently, meaning at work and proactive behaviour had a significantly positive relationship through thriving at work (learning and vitality) whereas work alienation had affected this system negatively. As the first stage of the research had cross-sectional data collection gathered from one source, there was need for further research. The second stage involved 408 employees from furniture stores elected through convenience sampling. Data were collected from two sources; the employees and the managers. Meaning and thriving at work (learning and vitality) had a significantly positive effect on proactive behaviour. 209 academics attended the third stage. Data was collected to determine causal relationships at two different times longitudinally. Conclusively, the thriving at work variable (vitality) had an intermediary role within the effects of meaning at work on proactive behaviour.Keywords: Affective events theory, Work alienation, Meaning at work, Thriving at workplace, Proactive behaviour.