Önemseme davranışlarına ilişkin düzenlenen etkinliklerin öğrenme ortamlarına, öğretmen ve öğrenci davranışlarına yansımaları

Abstract

Türk eğitiminin genel amaçlarında, 2023 eğitim vizyonunda ve eğitim programlarındavurgulanan noktalardan biri bireyin bilişsel, sosyal ve duygusal alanlarda gelişimine,kendini tanımasına rehberlik etmektir. Ancak, günümüz neoliberal anlayışta eğitiminamacı daha çok neoliberal düzene insan gücünün yetiştirilmesi, refah düzeyininartırılması ve gelecekte bu düzende bir yer edinilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Bununlaberaber, standartlaştırma, verimlilik, etkinlik, hesap verebilirlik gibi ekonomi alanına aitkavramların eğitimi şekillendirdiği görülmektedir. Bunun sonucu olarak ilköğretimkademesi liseye geçiş sınavlarına, ortaöğretim kademesi üniversiteye geçiş sınavlarınahazırlık görevi görmektedir. İlköğretim programlarında zaman zaman değerler eğitimeilişkin derslere yer verildiği görülmektedir. Alan yazında, listelenmiş ve belirlenmişdeğerlerin öğretimine alternatif olarak önemseme kavramı çıkmaktadır. Önemseme, alanyazında genel anlamıyla bireyin varoluşsal anlamda kabul görmesi, kendi potansiyeliniortaya çıkarması, kendini keşfederek dünyayı da tanımasına rehberlik etmek anlamınagelmektedir. Bu noktadan hareketle, ilk olarak önemseme davranışlarına yöneliköğretmen-öğrenci davranışlarının ve öğrenme ortamlarının mevcut durumu belirlenmesive ihtiyaç analizinin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. İkinci olarak, önemseme odaklıdüzenlenen etkinliklerin öğretmen-öğrenci davranışlarını ve öğrenme ortamlarını nasıletkilediğinin belirlenmesi hedeflenmiştir.Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum saptama ve ihtiyaç analizi için iç içegeçmiş tekli durum deseninde durum çalışmasından, uygulama aşaması için işbirliklieylem araştırmasından yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örneklemeyöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak durum çalışması için MuğlaMerkez ilçesine bağlı bir köy ilkokulunda 2018-2019 eğitim-öğretim bahar yarı yılındagörev yapan dört öğretmen ve 1., 2., 3. ve 4. sınıfta öğrenim gren 34 öğreni seçilmiştir.Analiz birimini öğrenci, öğretmen ve öğrenme ortamları oluşturmuştur. Eylemaraştırmasının çalışma grubunu aynı okulda 2020-2021 güz döneminde eğitim-öğretimgüz yarı yılında görev yapan 3 öğretmen ve 1., 2. ve 3. Sınıfta öğrenim gören 27 öğrenciseçilmiştir.Durum çalışmasında verilerin toplanmasında gözlem, öğretmen ve veli görüşmeleri, alannotlarından yararlanılmıştır. Önemseme davranışlarına ilişkin betimsel veriler ortayakonmuş ve ihtiyaçlar belirlenmiştir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda öğretmen seminerleri veöğrenci etkinlikleri tasarlanmıştır. Etkinliklerin uygulanmasında kullanılmak amacıylabir öğretim modeli geliştirilmiştir. Önemseme davranışlarına yönelik seminer veetkinliklerin değerlendirilmesinde uygulama öncesi, sonrası ve uygulama sürecindeveriler toplanmıştır. Uygulama öncesi ve sonrasında veri toplamak amacıyla ÖnemseyenÖğrenci Davranışları Ölçeği, Önemseyen Öğretmen Davranışları Ölçeği ve ÖnemseyenÖğretmen Davranışları Ölçeği Öğrenci Formu, geliştirilmiştir. Ayrıca, verilerintoplanmasında öğretmen-veli anketi, görüşme, öğrenci senaryoları ve odak grupgörüşmelerinden yararlanılmıştır. Uygulama sürecine yönelik video kayıtları, özdeğerlendirme formu, öğrenci günlüğü, ödevler, veli görüşmeleri, öğrenci görüşmeleri vearaştırmacı yansıtıcı değerlendirmelerinden yararlanılmıştır. Öğretmen seminerleri 5oturumdan oluşmuştur ve seminerler video aracılığıyla verilmiştir. Öğrenci etkinlikleri12 haftada 16 etkinlikten oluşmuştur. Öğrenci etkinlikleri genel olarak çevrimiçi, Zoomprogramı üzerinden gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın sonuçlarına göre önemseme davranışlarına ilişkin öğretmenlerin, `bireyselihtiyaçları dikkate alma`, `ekstra zaman ayırma`, `öğretim desteği`, `özerklik desteği,`duygusal destek`, `sosyal uyum desteği` ve `kişilerarası ilişki` konularında desteğe;öğrencilerin kendini, diğerlerini, öğrenmeyi ve eşyayı önemseme konularında desteğeihtiyaçları olduğu anlaşılmıştır. Öğretmen seminerleri uygulamaları sonucundaöğretmenlerin önemseme davranışlarına ilişkin farkındalık düzeylerinin artmasınakatkıda bulunulduğu ancak uygulamaya geçirmede zorlandıkları gözlenmiştir.Öğrencilerin genel olarak öğrenme isteği, öğrenme sorumluluğu, çaba gösterme, kendiniifade etme, kendini tanıma, nezaket ve sınıf kurallarına uyma, olumlu sosyal davranışsergilemede gelişme kaydettikleri gözlenmiştir. Diğer yandan bazı öğrencilerde bazıdavranışların içselleşmesinde yetersiz kalındığı görülmektedir. Bunun en önemlisebebinin etkinliklerin kısıtlı sürede çevrimiçi ortamda gerçekleşmesinden kaynaklandığısöylenebilir. Bununla beraber mevcut programların odağına önemseme davranışlarınınalınmasının öğrencilerin bütüncül olarak gelişimlerine büyük katkılar sağlayacağıanlaşılmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda, uygulayıcılara yönelik rol model olarak veilişkiler aracılığıyla öğrencilerin önemsenemsinin sağlanması, gelecek araştırmalarayönelik önemseme davranışlarına ilişkin farklı kademedeki öğrencilerle çalışılması vekarar vericilere yönelik önemseme odaklı programların geliştirilmesi getirilenönerilerden bazılarıdır.Anahtar kelimeler: önemseme, ilkokul öğretmeni, ilkokul öğrencileri, duyuşsal eğitim, değerler eğitimi

One of the points emphasized in the general aims of Turkish education, 2023 educationvision and curriculum is to guide the individual's cognitive, social and emotionaldevelopment and self-knowledge. However, in today's neoliberal understanding, it isunderstood that the aim of education is to train manpower for the neoliberal order, toincrease the level of welfare and to gain a place in this order in the future. However, it isseen that the concepts of the field of economy such as standardization, efficiency,effectiveness and accountability shape education. As a result of this, primary educationlevel serves as a preparation for high school transition exams and secondary educationlevel university transition exams. It is seen that from time to time lessons related to valueseducation are included in primary education programs. In the literature, the concept ofcaring emerges as an alternative to the teaching of listed and determined values. Caring,in general, means that the individual is accepted in the existential sense, reveals his ownpotential, and guides him to know the world by discovering himself. From this point ofview, it is aimed to determine the current situation of teacher-student behaviors andlearning environments for caring behaviors and to perform a needs analysis. Secondly, itis aimed to determine how the activities organized with a focus on caring affect teacher-student behaviors and learning environments.In this study, case study in a single-case embedded design was used for situationdetermination and needs analysis, which is one of the qualitative research methods, andcollaborative action research was used for the application phase. Using the criterionsampling method, one of the purposeful sampling methods of the research, the teachersand 1st, 2nd, 3rd and 4th grade students working in a village primary school in the centraldistrict of Muğla were selected for the 2018-2019 academic spring semester. The analysisunit consisted of students, teachers and learning environments. The study group of theaction research consisted of 3 teachers working in the same school in the fall semester of2020-2021 academic year and 27 students studying in the 1st, 2nd and 3rd grades.In the case study, observation, teacher and parent interviews, field notes were used tocollect data. Descriptive data on caring behaviors were revealed and needs weredetermined. In line with these needs, teacher seminars and student activities weredesigned. A teaching model has been developed to be used in the implementation of theactivities. In the evaluation of seminars and activities on caring behaviors, data werecollected before, after and during the implementation. In order to collect data before andafter the implementation, the Caring Student Behaviors Scale, the Caring TeacherBehaviors Scale and the Caring Teacher Behaviors Scale Student Form were developed.In addition, teacher-parent questionnaires, interviews, student scenarios and focus groupinterviews were used to collect data. For the implementation process video recordings ofthe application process, self-evaluation form, student diary, homework, parent interviews,student interviews and researcher reflective evaluations were used.The teacher seminarsconsisted of 5 sessions and the seminars were given via video. Student activities consistedof 16 activities in 12 weeks. Student activities were generally held online, via the Zoomprogram.According to the results of the research, teachers regarding caring behaviors receivedsupport in the subjects of `taking into account individual needs`, ` availability`, `teachingsupport`, `autonomy support`, `emotional support`, `prosocial support` and`interpersonal relationship`; It has been understood that students need support in caringabout themselves, others, learning and things. As a result of the teacher seminars, it wasobserved that the teachers' awareness levels contributed to the increase, but they haddifficulties in putting them into practice.It has been observed that students have generally improved in their desire to learn,responsibility for learning, effort, self-expression, self-knowledge, politeness andobeying classroom rules, and exhibiting positive social behavior. On the other hand, somestudents seem to be insufficient in internalizing some behaviors. It can be said that themost important reason for this is that the events take place online in a limited time.However, it is understood that putting caring behaviors into the focus of existingprograms will make great contributions to the holistic development of students.In line with these results, some of the suggestions made are to ensure that students arecared for as a role model for practitioners and through relationships, to work with studentsat different levels regarding caring behaviors for future research, and to develop care-oriented programs for decision makers.Keywords: caring, primary school teacher, primary school students, affective education, values education.