Türk siyasal hayatında Demokratik Parti (1970-1980)

Abstract

Bu çalışmada, Türk siyasal hayatında 1970-1980 yılları arasında faaliyet gösteren Demokratik Parti (DP) konu edilmiştir. Dört bölümden oluşan çalışmanın giriş kısmında 27 Mayıs 1960'dan Demokratik Parti'nin kuruluşuna kadar geçen süreçte Türkiye'deki siyasi, sosyal ve ekonomik hayat incelenirken, birinci bölümde Demokratik Parti'nin kuruluşu, kurucuları, tüzüğü, programı ayrıca siyasi, sosyal ve ekonomik görüşleri ele alınmıştır. İkinci bölümde 12 Mart Muhtırası ve Hükümetlerinin Demokratik Parti'nin siyasal hayatına etkisi ele alınıp ayrıca 14 Ekim 1973 seçimleri sonrası ortaya çıkan hükümet buhranlarında Demokratik Parti'nin tutumu incelenirken, üçüncü bölümde Demokratik Parti'nin kongreleri ve girdiği seçimler, dördüncü bölümde de Demokratik Parti'nin 1973-1977 dönemi milletvekilleri ve meclis faaliyetleri üzerinde durulmuştur. 18 Aralık 1970 tarihinde, aralarında Adalet Partisi (AP)'den ihraç edilen 26 mil-letvekilinin de olduğu 69 kişi tarafından kurulan Demokratik Parti'nin tarihsel arka planı giriş bölümünde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu anlamda Demokratik Parti'yi ortaya çıkaran gelişmelerin iki kaynaktan beslendiği görülmüştür. Bunlardan birincisi 27 Mayıs 1960'ın doğurduğu sorunlar olurken ikincisi ise AP lideri Demirel'in 1969 seçimleri öncesi ve sonrasında AP'yi kendi partisi haline getirme yolunda uyguladığı politikalardır. Demokrat Parti (DP)'nin mirasına sahip çıkma bu anlamda siyasi yelpazede Adalet Partisi (AP)'nin yerini alarak Merkez Sağ'ın temsilciliğini yapma iddiasını taşıyan Demokratik Parti'nin kuruluşu, tüzüğü, programı, siyasi, sosyal ve ekonomik görüşleri birinci bölümde değerlendirilmiştir. Bu çerçevede Merkez Sağ'ı temsil etme iddiası taşıyan Demokratik Parti'nin tüzüğü ve programından hareketle içinden çıktığı AP'nin basit bir kopyası olduğu sonucuna varılmıştır. 12 Mart Muhtırası ve Hükümetleri'nin Demokratik Parti'nin siyasal hayatına etkisi ayrıca 14 Ekim 1973 seçimleri sonrası ortaya çıkan hükümet buhranlarında De-mokratik Parti'nin tutumu çalışmanın ikinci bölümünde ele alınmıştır. Bu çerçevede Demokratik Parti'nin kuruluşundan yaklaşık 3 ay sonra meydana gelen 12 Mart Muhtı-rası partinin fiziksel gelişimini durdurmuştur. 12 Mart Hükümetlerinin Demokratik Par-ti'ye siyasal hayatta yok gibi davranması, 1973 seçimleri sonrası ortaya çıkan hükümet buhranlarında Demokratik Parti'nin Demirel karşıtı bir söylem geliştirmekten kurtula-maması, Ferruh Bozbeyli'nin sergilediği zayıf liderlik tarzı sağ seçmen nezdinde AP'ye karşı Demokratik Parti'yi seçenek olmaktan çıkarmıştır. Demokratik Parti'nin on yıllık siyasal hayatında gerçekleştirdiği dört büyük kongresi ve bu kongrelerde işlenen temalar ile katıldığı genel ve mahalli seçimlerdeki seçim sonuçları üçüncü bölümde değerlendirilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise 14 Ekim 1973 seçimlerinde Demokratik Parti listesinden meclise giren 45 milletvekili ve onların meclis faaliyetleri ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: 27 Mayıs, Adalet Partisi, Süleyman Demirel, 12 Mart, Demokratik Parti, Ferruh Bozbeyli, Demokratik Sağ.

This dissertation aims to introduce Democratic Party (DP) which was an active political party between 1970 and 1980. The dissertation includes four main sections and the introduction: the introduction section gives background information on political, social and economic life in Turkey after 27 May 1960 until Democratic Party was founded. The first section presents founders of Democratic Party and the process of how the party was founded, its regulations, its program as well as the parties' ideas on politic, society and economy. The second section deals with the influence of 12 March Memorandum and its governments on political ideas of Democratic Party. In addition, this section analyzes the attitude of Democratic Party during the crisis which appeared after 14 September 1973 election period. The third section is about Democratic Party Congresses and elections that the party run in. The last section is related to parliaments members of Democratic Party between 1973 and 1977 and its parliament activities. Democratic Party Was founded in 18 December 1970 by 69 people 26 of whom were expelled from Justice Party (JP) and the party's historical background was afore-mentioned in the introduction section. Actually, there are two main sources which helped Democratic Party appear in history: the problems caused by 27 May 1960 when the government was overthrown by the army and Süleyman Demirel's ( the head of the Justice Party) policy on how to make Justice Party associated with his name before and after 1969 election period. Democratic Party's process of being founded, its regulations, its program as well as the partie's ideas on politic, society and economy are discussed in section one by claiming that Democratic Party tried to follow up with the principles of Democrat Party and tried to replace Justice Party in terms of political domains. Democratic Party with a claim that it supports liberal political views turned out to be just the copy cat of Justice Party from which Democratic Party took its root. 12 March Memorandum and its governments' impact on political ideas of Dem-ocratic Party, the attitude of Democratic Party during the crisis which appeared after 14 September 1973 election period are dealt with in section two. As a result, 12 March Memorandum which broke out just after three months after Democratic Party was founded prevented the party's physical development. In addition, 12 March Memoran-dum Governments ignored the presence of Democratic Party (DP) in political life. Morever, the attitude of Democratic Party towards Demirel was anti-Demirel discourse emphasis during the crisis which appeared after 14 September 1973 electon period. Lastly, attitudes of Ferruh Bozbeyli as a weak leader made the voters of Democratic Party feel less popular about Democratic Party. Instead, voters favored Justice Party. Democratic Party Congresses has had four main congresses. The topics of these congresses and the results of local and national elections that the Democratic Party run in were given in section three. The fourth and the last section dealt with fourthy five parliaments members of Democratic Party who managed to take role in the parliament and their its parliament activities after Septembers 1973 election. Keywords : 27 May, Justice Party, Süleyman Demirel, 12 March, Democratic Party, Ferruh Bozbeyli, Democratic Right.