Diş hekimlerinin ve diş hekimliği stajyer öğrencilerinin hasta güvenliği kültürü algılarının belirlenmesi

Abstract

Sağlık hizmetlerinde kalitenin sağlanabilmesi için gerekli olan en önemli unsurlardan birisi hasta güvenliğidir. Hasta güvenliği, sağlık hizmetine bağlı hataların önlenmesi ve bu hataların neden olduğu zararların eliminasyonu veya azaltılmasını amaçlar. Sağlık hizmetlerinde yaşanan hataların önlenmesi veya düzeltilmesinin bir yolu da kurumda hasta güvenliği kültürünün oluşturulmasıdır. Ağız ve diş sağlığını ilgilendiren tedavileri, hastanelerde uygulanan sağlık hizmetlerinden ve diğer sağlık hizmetleri alanlarından ayırt etmek gerekmektedir. Çünkü tıp literatüründe bildirilen olumsuz olayların doğasının diş hekimliğinde görülenlerden farklı olduğu, diş hekimliğindeki önemli hataların nadiren hayati tehlike oluşturduğu öne sürülmektedir. Diş hekimliğinde hasta güvenliğini tehdit eden olaylar; hata (%40), kaza (%20) ve komplikasyon (%40) adı altında 3 ana kategoride değerlendirilmektedir. Ülkemizde değişik sağlık personelinin, özellikle de hemşirelerin, hasta güvenliği kültürü algısını inceleyen çalışmalar bulunmakla birlikte diş hekimlerinde ve diş hekimliği öğrencilerinde konuyu araştıran az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, diş hekimleri ile diş hekimliği fakültesi öğrencilerinin hasta güvenliği kültürü algılarının belirlenmesidir. Tanımlayıcı kesitsel tipte tasarlanan araştırmanın evrenini, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Hastanesinde çalışan öğretim üyeleri ve araştırma görevlileri (N=109) ile bir diş hekiminin sorumluluğunda doğrudan hasta muayene ve tedavilerinde aktif rol alan diş hekimliği 4. ve 5. sınıf öğrencileri (N=197) oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi 01.12.2019-31.01.2020 tarihleri arasında, çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 107 diş hekimi ve 177 öğrenci olmak üzere toplam 284 katılımcıdan oluşmuştur. Araştırmanın verileri `Kişisel Bilgi Formu` ve `Agency for Healthcare and Research` tarafından 2004 yılında geliştirilen, Bodur ve Filiz tarafından 2010 yılında geçerlilik güvenirlik çalışması yapılan `Hasta Güvenliği Kültürü Hastane Anketi` ile toplanmıştır. Ölçek sağlık çalışanlarının hasta güvenliği kültürü algılarını ölçmektedir, beşli likert tipindedir, 42 soru ve 10 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçekten alınan puanlar arttıkça hasta güvenliği kültürüne ait tutumların olumlu yönde arttığı kabul edilmektedir. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 22 programı kullanılmıştır. Veriler; normallik, iç tutarlılık, bağımsız örneklem tek yönlü t testi, f testi ve korelasyon analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Katılımcıların ölçek toplam puan ortalaması incelendiğinde; diş hekimlerinin (X ̅=2,93), öğrencilere (X ̅=2,73) göre, 5 yıldan daha uzun süre çalışan hekimlerin (X ̅=3,17), 5 yıldan daha kısa süre çalışan hekimlere (X ̅=2,87) göre, 4. Sınıf öğrencilerinin (X ̅=2,81), 5. Sınıf öğrencilerine (X ̅=2,65) göre, evlilerin (X ̅=2,99), bekarlara (X ̅=2,79) göre, hasta güvenliği hakkında eğitim alanların (X ̅=2,90), eğitim almayanlara (X ̅=2,76) göre, hasta güvenliği kültürü algısının istatistiksel açıdan daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Katılımcıların ölçeğin alt boyutlarına ilişkin puan ortalamaları ile cinsiyet, medeni durum, sınıf, meslekte çalışma süresi ve hasta güvenliği konusunda eğitim alma durumlarına göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur (p<0,05). Sonuç olarak diş hekimlerinin ve öğrencilerin hasta güvenliği kültürüne ilişkin tutumlarının orta düzeyde olduğu saptanmıştır.Anahtar sözcükler: Hasta Güvenliği Kültürü, Diş Hekimi, Diş Hekimliği Fakültesi Öğrencileri

One of the most important necessary factors in ensuring the quality of healthcare services is patient safety. Patient safety is aimed at preventing health care errors and eliminating or reducing the harm caused by these errors. One way to prevent or correct errors in healthcare services is to establish patient safety culture in institutions. Therefore, it is necessary to distinguish the treatments related to oral and dental health from the health services provided in hospitals and other healthcare settings. It is suggested that the nature of advers events reported in the medical literature is different from those observed in dentistry, and significant errors in dentistry are rarely life-threatening. Events threatening patient safety in dentistry are evaluated in three main categories as an error (40%), accident (20%), and complication (40%). In Turkey, there are studies examining the perception of the patient safety culture of different healthcare workers, especially the nurses, however a few studies are investigating this subject in dentists and dentistry students. This study aims to determine the perceptions of patient safety culture among dentists and the students of the Faculty of Dentistry.The population of this descriptive cross-sectional type of the study was the Faculty senior lecturers and research assistants (N = 109) who work at Sivas Cumhuriyet University Faculty of Dentistry Hospital and dental interns (N = 197) who take an active role in patient examination and treatment directly under the responsibility of a dentist. The sample of the study consisted of a total of 284 participants, 107 dentists, and 177 students, who voluntarily agreed to participate in the study between 12.01.2019 and 01.31.2020. The data of the study were collected via the `Personal Information Form` and the `Patient Safety Culture Hospital Questionnaire` developed by the Agency for Healthcare and Research in 2004 and the validity and reliability study was conducted in 2010, by Bodur and Filiz in Turkey. The scale measures healthcare workers' perceptions of patient safety culture. It is a five-point Likert type, consists of 42 questions and 10 sub-dimensions. As the scores on the scale increase, it is accepted that attitudes towards patient safety culture have increased positively. SPSS 22 program was used to evaluate the data. Data were evaluated using normality, internal consistency, independent sample, one-way T-test, F-test, and correlation analysis.Statistically significant differences were found between the total score of the subdimensions of the scale and the participants' gender, marital status, class, period of work in the profession, and their education on patient safety culture (p<0,05). When the total score of the Scale was examined it was found that dentists' (X ̅= 2,93), 4th year students' (X ̅= 2,81), married participants' (X ̅= 2,99), and the participants' who worked more than five years (X ̅= 3,17) and also participants' who undertake a patient safety training patient (X ̅= 2,90), were higher than the other groups. (p<0,05). Statistically significant differences were found according to the mean scores of the participants on the sub-dimensions of the scale and their status of receiving education on gender, marital status, class, duration of work, and patient safety (p <0.05).In conclusion attitudes of dentists and students towards patient safety culture are generally moderate.Keywords: patient safety culture, dentist, dentistry faculty students