Gebelerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile antepartum semptom yaşama durumları arasındaki ilişki

Abstract

Araştırma, gebelerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile antepartum semptom yaşama durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Haziran 2021-Mayıs 2022 tarihleri arasında, Kahramanmaraş ili Afşin ilçesine bağlı 1, 2, 3 ve 5 no'lu Aile Sağlığı Merkezi (ASM)'nde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini ASM'ye kayıtlı 485 gebe oluşturmuştur. Örnekleme tabakalı örnekleme yöntemi ile ilgili formül kullanılarak evrenden seçilen 215 gebe alınmıştır. Araştırma verileri, Kişisel Bilgi Formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II) ve Antepartum Semptom Kontrol Listesi kullanılarak yüz yüze anket yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırmanın yapılabilmesi için etik kurul onayı ile kurum izinleri alınmıştır. Araştırma verilerinin değerlendirilmesinde, SPSS 23,0 programı kullanılarak tanımlayıcı istatistik testleri ile sayı ve yüzdelik dağılımlar, t testi, ANOVA varyans analizi, Pearson Korelasyon analizi, Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis H tek yönlü varyans analiz testleri kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde p<0,05 değeri anlamlı kabul edilmiştir.Araştırmaya katılan gebelerin %34,4'ünün 24-29 yaş aralığında ve ortalama 28,27±6,41 yaşında, %32,1'i lise mezunu ve %87,9'unun çalışmadığı, %68,8'i ilçe merkezinde ve %78,1'i çekirdek ailede yaşadığı, %80'inin sosyal güvencesi olduğu ve %51,6'sının aile gelir durumunun gelir gidere eşit olduğu belirlenmiştir. Araştırmada gebelerin %65,1'inin gebeliği planladığı, %83,3'ünün gebeliği istediği, %84,2'sinin gebelikte kendisini sağlıklı hissettiği ve %19,1'inin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilgili eğitim aldığı belirlenmiştir. Gebelerin SYBDÖ-II toplam puan ortalamasının 125,32±21,91 olduğu bulunmuştur. Araştırmada, gebelerin bazı fiziksel, uyku ve psikososyal semptromları (%26'sı yorgunluk, %21,4'ü sırt ağrısı, %20'si reflü, %11,1'i hazımsızlık, %33,5'inin tuvalete gitmek için uyanma, %20,5'inin uyandıktan sonra tekrar uyuyamama, %20,5'inin gün içinde istek dışı uyuklama, %27,4'ünün can sıkıntısı) şiddetli yaşadıkları belirlenmiştir. Araştırmada gebelerin gebelik sayısı, doğum öyküsü, gebelik haftası, gebeliği planlama durumu ve eğitim alma durumuna göre sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur (p˂0,05). Gebelerin fiziksel semptomlar ve psikososyal semptomlar ile SYBDÖ-II toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı (p>0,05) ancak SYBDÖ-II'nin alt boyut puanları ile fiziksel semptomlar ve psikososyal semptomlar arasında zayıf düzeyde ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Sonuç olarak, gebelerin sağlıklı yaşam biçimleri davranışları toplam puanının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. SYBDÖ-II alt boyutlarından manevi gelişim ve kişilerarası ilişkilerin orta düzeyde; sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, beslenme ve stres yönetiminin düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmayan, eğitim ve gelir düzeyi düşük olan, kırsal mahalle/köyde yaşayan, eşinin eğitim düzeyi düşük olan, geniş aileye sahip, plansız gebeliği olan, SYBD ile ilgili eğitim almayan, birden fazla gebelik yaşayan, doğum öyküsüne sahip, üçüncü trimesterde olan gebelerin SYBDÖ puan ortalaması düşüktür ve bu gebeler sağlık davranışları açısından riskli grup olarak değerlendirilebilir. Bu sonuçlar doğrultusunda gebelere bakım verirken gebenin antepartum semptom ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen sosyodemografik ve obstetrik faktörlerin belirlenmesi, antepartum semptomların önlenmesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının geliştirilmesine yönelik hemşirelik girişimlerinde bulunulması, bakım rehberlerinin hazırlanması önerilmektedir.

The research was carried out as a descriptive study to determine the relationship between healthy lifestyle behaviors and antepartum symptom experience in pregnant women. The research was carried out between June 2021 and May 2022 at the Family Health Center (ASM) numbered 1, 2, 3 and 5 in Afşin district of Kahramanmaraş province. The population of the study consisted of 485 pregnant women registered to the ASM. Using the formula related to the stratified sampling method, 215 pregnant women were selected from the population. Research data was obtained by face-to-face survey method using Personal Information Form, Healthy Lifestyle Behaviors Scale II (SYBDS-II) and Antepartum Symptom Checklist. Prior to conducting the research, institutional permissions were obtained with the approval of the ethics committee. In the evaluation of the research data, descriptive statistics tests, number and percentage distributions, t test, ANOVA analysis of variance, Pearson Correlation analysis, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis H one-way analysis of variance tests and Linear Regression analysis were used by using SPSS 23.0 program. A p value of <0.05 was considered significant in the evaluation of the data.34.4% of the pregnant women who participated in the study were in the 24-29 age range and mean 28.27±6.41 years old, 32.1% were high school graduates, 87.9% were not working, 68.8% were in the district center. and 78.1% live in nuclear family, 80% have social security and 51.6% family income is equal to income and expenditure. In the study, it was determined that 65.1% of the pregnant women planned the pregnancy, 83.3% wanted the pregnancy, 84.2% felt healthy during the pregnancy and 19.1% received training on healthy lifestyle behaviors. It was determined that the mean HLBS-II total score of the pregnant women was 125.32±21.91. In the study, some physical, sleep and psychosocial symptoms of pregnant women (26% fatigue, 21.4% back pain, 20% reflux, 11.1% indigestion, 33.5% waking up to go to the toilet) were encountered. It was determined that 20.5% of them were unable to sleep again after waking up, 20.5% of them suffered from drowsiness during the day and 27.4% of them complained of boredom. In the study, it was found that there was a statistically significant difference between healthy lifestyle behaviors depending on the number of pregnancies, birth history, gestational week, pregnancy planning status and education status (p˂0.05). It was determined that there was no statistically significant relationship between the physical symptoms and psychosocial symptoms of the pregnant patients and the total mean scores of HLBS-II (p>0.05), however, there was a weak correlation between the sub-dimension scores of the HLBS-II and physical symptoms and psychosocial symptoms (p). <0.05).As a result, it was determined that the total score of healthy lifestyle behaviors of pregnant women was moderate. Spiritual development and interpersonal relations, which are among the sub-dimensions of SYBDÖ-II, are at a medium level; It has been determined that health responsibility, physical activity, nutrition, and stress management are all at low levels. The HLBS score of the pregnant women who are unemployed, have a low education and income level, live in a rural neighborhood/village, have a low education level of the spouse, have an extended family, have an unplanned pregnancy, have not received any training on HRBD, have multiple pregnancies, have previous history of birth, and are in the third trimester are on average low; and these pregnant women can be considered as a risky group in terms of health behaviors. In line with these results, it is recommended to determine the sociodemographic and obstetric factors affecting the antepartum symptoms and healthy lifestyle behaviors of pregnant women; in order to, prevent antepartum symptoms, make nursing attempts to develop healthy lifestyle behaviors, and to prepare care guidelines.