Birinci trimesterdeki gebelerde demir eksikliği anemisi prevalansı ve gebelerin demir preparatı konusunda akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi düzeyleri

Abstract

Gebelik süresince ilaç kullanımı hem annenin hem de fetüsün sağlığını yakından ilgilendiren önemli bir konudur. Oral demir ilacı ucuz, etkili ve ilk seçenek bir ilaçtır, etkili olabilmesi uygun doz ve yeterli sürede verilmesi gibi akılcı kullanılmasına bağlıdır. Akılcı ilaç kullanımı pek çok olumsuz sonucu önlemesi açısından fayda sağlamaktadır. Düzenli gebelik izlemlerinin yapıldığı birinci basamak sağlık kuruluşlarında, demir eksikliği anemisine sebep olacak risk faktörlerinin belirlenmesi, anemi tespitinin ve tedavisinin yapılması önemlidir. Ülkemizde gebelik döneminde demir preparatı kullanımı ile ilgili ciddi aşamalar kaydedilmiş olmasına rağmen, bu durum demir preparatlarının akılcı kullanıldığı anlamına gelmemektedir. Bu nedenle bu çalışmada birinci trimesterdeki gebelerde demir eksikliği anemisi prevalansını ve gebelerin demir preparatı konusunda akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi düzeylerini tespit etmek amacıyla planlanmıştır.Tanımlayıcı tipte olan araştırma Sivas merkezinde yer alan Aile Sağlığı Merkezlerinde yapılacaktır. Örneklem büyüklüğü güç analizi kullanılarak hesaplanan araştırmada Evreni temsil etmek üzere örneklem hacmi; =0,05 anlamlılık düzeyinde, 1-=0,95 güven aralığında, =0,20 hata riski ile 1- β=0,80 güçte toplam kişi sayısı 1050 kadın olarak tespit edilmiştir. Örneklemde 525 nullipar (I. grup) ve 525 multipar (II. grup) kadın olmak üzere sistematik örnekleme yöntemi kullanılarak her bir ASM'den eşit sayıda kadın (42 kişi) yer alacaktır.Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından literatür bilgisi doğrultusunda oluşturulan `Kişisel Bilgi Formu` ve `Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği` ile toplanacaktır.Çalışma kriterlerine uyan bireylere (birinci trimesterde yer alan gebe olması, çalışmaya katılmaya gönüllü vb.) araştırmanın amacı ve içeriği hakkında bilgi verilecek ve katılımları için yazılı onamları alınacaktır. Her ASM'de çalışmanın içeriği ve anket hakkında bilgi verilen, eğitilen ve gönüllü 1-2 ebe veya hemşire tarafından gebe kadınlara anketler verilecektir. Araştırmacı haftanın belirli günlerinde belirli ASM'lere giderek hem yapılan anketleri toplayacak hem de o gün o ASM'lere gelen kadınlara anket uygulaması yapacaktır. Araştırmaya katılmaya gönüllü olduğuna dair yazılı onam veren kadınlara yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak araştırmada kullanılacak formlar ve bir zarf verilecektir. Kadın ayrı bir odaya alınacak, formları doldurması ve zarfa koyup ağzını kapatıp hazırlanan kutunun içine atması istenecektir. Araştırmanın ön uygulaması 5 ASM'den 5'er kişiye olmak üzere 25kişiye yapılacak ve anket formunda anlaşılmayan sorular olur ise ilgili sorularda gerekli düzenlemeler yapılacaktır.Çalışmadan elde edilen veriler SPSS 22.0 programı ile değerlendirilecektir. Verilerin normalliğine Kolmogorov- Smirnov testi ile bakılacaktır. Veriler parametrik şartları sağlıyor ise bağımsız iki grup için independent sample t test, ikiden fazla grup için F testi (ANOVA) ile analiz edilecektir. İkiden fazla gruplu karşılaştırmalar için ANOVA kullanılırken, hangi grubun diğerlerinden farklı olduğunu belirlemek için homojenlik varsayımını sağlayanlarda Tukey, homejenlik varsayımını sağlamayanlarda Tamhane's T2 testleri kullanılacaktır. Varsayımlardan herhangi biri veya hepsi sağlanmıyorsa, bağımsız iki grup için Mann Whitney U, ikiden fazla bağımsız grup için Kruskal Wallis testi kullanılacaktır. İlişkinin belirlenmesinde Pearson korelasyon katsayısı, sayımla elde edilmiş verilerin değerlendirilmesinde Ki kare testi kullanılacaktır. Yanılma düzeyi 0,05 olarak alınacaktır.

Drug use in pregnancy is an important issue closely related to the health of both the mother and the fetus. Oral iron supplements are cheap, effective and first choice drugs, their effectiveness depends on their rational use such as being given in appropriate dosage and in sufficient time. Rational drug use is beneficial in preventing many negative consequences. In primary health care facilities where regular pregnancy follow-ups are performed, it is important to identify the risk factors that cause iron deficiency anemia, to detect and treat anemia. Although serious progress has been made in our country regarding the use of iron preparations during pregnancy, this does not mean that iron preparations are used rationally. Therefore, the aim of this study is to determine the prevalence of iron deficiency anemia in pregnant women in the first trimester and the level of knowledge of pregnant women about rational drug use.This descriptive study will be conducted in Family Health Centers (FHC) in Sivas. The sample size was calculated using power analysis. To represent the population, sample volume was determined at =0.05 significance level, 1- = 0.95 confidence interval, =0.20 error risk, 1- β=0.80 power and the total number of people was 1050 women. The sample will be composed of 525 nulliparous (group I) and 525 multiparous (group II) women with an equal number of women (42 people) from each FHC using a systematic sampling method.Data will be collected using `Personal Information Form` which was prepared by the researchers in line with the literature and using `Rational Drug Use Scale`.Individuals who meet the research criteria (being in the first trimester, volunteering to participate in the study, etc.) will be informed about the purpose and content of the study and their written consent will be obtained for their participation. Pregnant women will be given questionnaires by voluntary 1-2 midwives or nurses in FHCs who are educated and informed about the content of the study and the questionnaire. The researcher will go to certain FHCs on certain days of the week to collect both questionnaires and to apply questionnaires to women who come to FHCs on that day. Women who have given written consent to volunteer to participate in the study will be given forms and an envelope to be used in the research using face to face interview technique. Women will be taken to separate rooms, asked to fill out the forms and put them in an envelope, close them and throw them into the box. The preliminary application of the research will be conducted on 25 people, 5 people from each 5 FHCs, and ifthere are any questions that are not clear in the questionnaire, necessary arrangements will be made in the related questions.The data obtained from the study will be evaluated in SPSS 22.0 program. The normality of the data will be assessed by the Kolmogorov-Smirnov test. If the data meets the parametric conditions, it will be analyzed by independent sample t test for two independent groups and by F test (ANOVA) for more than two groups. For comparisons with more than two groups, ANOVA will be used. Tukey test will be used to determine which group is different from the others for those that provide homogeneity assumption, and Tamhane's T2 tests will be used for those that do not provide homogeneity assumption. If one or all of the assumptions are not provided, Mann Whitney U will be used for two independent groups and Kruskal Wallis test for more than two independent groups. Pearson correlation coefficient will be used to determine the correlation, and Chi square test will be used to evaluate the data obtained by counting. The error level will be taken as 0.05.