Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda sanal gerçeklik oyun uygulaması ve otojenik gevşemenin kaşıntı, anksiyete ve dermatolojik yaşam kalitesi üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu randomize kontrollü çalışmada, hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda sanal gerçeklik oyun uygulaması ve otojenik gevşeme girişimlerinin, kaşıntı semptomu, anksiyete ve dermatolojik yaşam kalitesi üzerine etkisininin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 4 Ocak 2020-26 Şubat 2022 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi Hastanesi Diyaliz Ünitesi ve Başkent Üniversitesi Ümitköy ve Çiğdem Diyaliz Merkezlerinde üç grupta toplam 47 hasta ile yürütülmüştür. Araştırmanın dahil edilme kriterlerini karşılayan hastalar hemodiyaliz tedavi yılı ve 5-D Kaşıntı Ölçeği puanları dikkate alınarak blok randomizasyon yöntemi ile müdahale (sanal gerçeklik oyun, otojenik gevşeme) ve kontrol gruplarına atanmıştır. Sanal gerçeklik oyun (n: 15) ve otojenik gevşeme (n: 16) müdahale gruplarındaki hastalara ilk hafta sanal gerçeklik ya da otojenik gevşeme uygulaması öğretimi yapılmıştır. Kontrol grubu hastalarına ilk hafta (n: 16) böbrek fonksiyonu öğretimi yapılmıştır. Müdahale grubundaki hastalar evde, dört hafta boyunca hemodiyaliz seansından bir gün önce haftada üç kez sanal gerçeklik oyun uygulaması ve otojenik gevşeme uygulaması yapmış ve iki hafta uygulamalara ara verilmiştir. Araştırma verileri birinci haftanın ilk hemodiyaliz seansında (t0) ve üçüncü seansında (t1), beşinci haftanın son seansında (t2) ve yedinci haftanın son seansında (t3) yüz yüze toplanmıştır. Verilerin toplanmasında, 5-D Kaşıntı Ölçeği, Durumluk-Süreklik Kaygı Ölçeği ve Dermatoloji Yaşam Kalitesi İndeksi kullanılmıştır. Müdahale gruplarındaki hastaların, beşinci ve yedinci haftada 5-D Kaşıntı Ölçeği ve Durumluk-Süreklik Kaygı Ölçeği puanlarında anlamlı düzeyde azalma ve beşinci haftada Dermatoloji Yaşam Kalitesi İndeksi puanında anlamlı düzeyde azalma görülmüştür. Hemodiyaliz hastalarında görülen kaşıntı semptomuna yönelik olarak sanal gerçeklik oyun uygulaması ve otojenik gevşeme girişimlerini içeren bakım yaklaşımlarının klinik protokollerde yer alması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: anksiyete, dermatolojik yaşam kalitesi, hemşirelik, kaşıntı, otojenik gevşeme, sanal gerçeklik.

The aim of this randomized controlled study was to examine the effect of virtual reality game and autogenic relaxation interventions on pruritus, anxiety and dermatologic quality of life in patients receiving hemodialysis treatment. The study was carried out with 47 patients with three arm between 04 January 2020 and 26 February 2022 at Hacettepe University Hospital Nephrology Department Dialysis Unit and Başkent University Ümitköy and Çiğdem Dialysis Centers. The patients who met inclusion criteria were assigned to intervention and control groups with the Research Randomizer program (block randomization), taking into account hemodialysis treatment years and 5-D Itch Scale scores. Intervention group patients were taught about virtual reality (n: 15) or autogenic relaxation (n: 16) in the first week. Control group patients were taught about kidney function (n: 16). According to their intervention assignment patients played virtual reality game or did autogenic relaxation one day before the hemodialysis session, three times a week for a total of four weeks at home and they discontinued doing interventions. Data were collected face to face in the first hemodialysis session (t0) and the third session (t1) of the first week, the last session of the fifth week (t2), and the last session of the seventh week (t3). Data was collected with the 5-D Itch Scale, State-Trait Anxiety Scale, and Dermatology Quality of Life Index. Both intervention groups 5-D Itch Scale and State-Trait Anxiety scores decreased statistically significantly in the fifth and seventh week and the Dermatology Life Quality Index scores decreased statistically significant in the fifth week compared to control group. Care interventions including virtual reality game and autogenic relaxation can be recommended for clinical protocols used in pruritus symptom management in hemodialysis patients.Keywords: anxiety, autogenic relaxation, dermatological quality of life, itching, nursing, pruritus, virtual reality.