Yetişkin kadınlarda diyet asit yükü ve bitki bazlı diyet indeksi ile duygu durum düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada bitki bazlı diyet indeksi ve diyet asit yükünün depresyon, anksiyete ve stres ile arasındaki olası ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 19-39 yaş arası 231 sağlıklı kadın dahil edilmiş olup veriler online ve telefonla görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Bireylerin duygu durumu DASS-21 ölçeği (Depresyon-Anksiyete-Stres Ölçeği) kullanılarak ölçülmüş olup 24 saatlik geriye dönük besin tüketim kaydı ile beslenme durumları, miktarlı besin tüketim sıklığı anketi ile Bitki Bazlı Diyet İndeksi puanları, diyetin potansiyel renal asid yükü (PRAL) ve net endojen asit üretimi (NEAP) hesaplanmıştır. Bireylerin patates cipsi, doğal-hazır meyve suları ve şekerli içecekler tüketiminin DASS-21 toplam puanları ile pozitif, yumurta ve zeytinyağı tüketiminin isenegatif ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bireylerin diyetle karbonhidrat alımı (g) DASS-21 toplam puanı ile pozitif ilişkili (r=0,13 p=0,04) bulunmuştur. Bireylerin diyetle günlük C vitamini, toplam folik asit, demir alımı DASS-21 toplam puanı ile negatif ilişkili bulunmuştur (sırasıyla; r=-0,18 p=0,04, r=-0,13 p=0,04, r=-0,13 p=0,03). Genel bitki bazlı diyet indeks puanı yüksek olan bireylerin anksiyete puanları ortalaması daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Ayrıca genel bitki bazlı diyet indeksi ile DASS-21 toplam puanı ve anksiyete puanları arasında pozitif korelasyon belirlenmiştir (p<0,01). Sağlıklı bitki bazlı diyet indeks puanı yüksek bireylerde, DASS-21 ölçeğini oluşturan alt grupların tümünde daha düşük puan ortalaması belirlenmiştir (p>0,05). Sağlıksız bitki bazlı diyet indeks puanı yüksek olan bireylerin, DASS-21 ölçeğinin toplam (p<0,01), depresyon (p<0,01), anksiyete (p<0,05) ve stres (p<0,05) puanları ortalaması daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca sağlıksız bitki bazlı diyet indeks puanları ile DASS-21 toplam (r=0,19 p=0,003), depresyon (r=0,19 p=0,003), anksiyete (r=0,17 p=0,003) ve stres (r=0,15 p=0,01) puanları arasında pozitif korelasyon belirlenmiştir. Diyet asit yükünün duygu durum ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Potansiyel renal asit yükü (PRAL) ve NEAP değerleri yüksek bireylerin DASS-21 ölçek puanları daha yüksek bulunmuş ancak bu farklılık istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır (p>0,05). PRAL değerleri ve stres puanları arasında pozitif korelasyon saptanmış olup (p<0,05) diğer DASS-21 ölçek puanları ile diyet asit yükü değerleri arasında korelasyon saptanmamıştır. Sonuç olarak bitki bazlı diyet indeksi ile duygu durumu arasında potansiyel bir ilişki bulunurken diyet asit yükü ile duygu durumu arasında güçlü bir ilişki bulunamamıştır. Bu konuda daha geniş örneklem büyüklüklerinde klinik ve gözlemsel çalışmalara ihtiyaç vardır.

The present study aimed to examine the possible relationship between plant-based diet index and dietary acid load with depression, anxiety, and stress. A total of 231 healthy women aged 19-39 years participated and data were collected through online and telephone interviews. The mood state of participants was measured using the DASS-21 scale (Depression-Anxiety-Stress Scale), and their nutritional status with a 24-hour retrospective food consumption record, Plant-Based Diet Index scores with a quantitative food consumption frequency questionnaire, the potential renal acid load of the diet (PRAL) and net endogenous acid production (NEAP) were calculated. It was determined that consuming potato chips, fruit juices, and sugar-sweetened beverages was positively associated with DASS-21 total scores, and negatively correlated with eggs and olive oil consumption. Dietary carbohydrate intake (g) was positively correlated with DASS-21 total score (r=0.13 p=0.04). Daily dietary intake of vitamin C, total folic acid, and iron were negatively correlated with DASS-21 total score (respectively; r=-0.18 p=0.04, r=-0.13 p=0.04, r= -0.13 p=0.03). Participants with a high general plant-based diet index score had a higher mean anxiety score (p<0.05). In addition, a positive correlation was determined between the general plant-based diet index and DASS-21 total score and anxiety (p<0.01). Participants with a high healthy plant-based diet index score have a lower mean score in all subgroups of the DASS-21 scale (p>0.05). Participants with high unhealthy plant-based diet index scores had DASS-21 total (p<0.01), depression (p<0.01), anxiety (p<0.05), and stress (p<0.05) scores. the average was higher. In addition, unhealthy plant-based diet index scores and DASS-21 total (r=0.19 p=0.003), depression (r=0.19 p=0.003), anxiety (r=0.17 p=0.003), and stress (r =0.15 p=0.01) scores were positively correlated. The dietary acid load can be related to mood. Individuals with higher PRAL and NEAP values had higher DASS-21 scale scores, but this difference was not statistically significant (p>0.05). A positive correlation was found between PRAL values and stress scores (p<0.05), and no correlation was found between other DASS-21 scale scores and dietary acid load values. As a result, a potential relationship between plant-based diet index and mood state was found, but no strong relationship was found between dietary acid load and mood. Clinical and observational studies with larger sample sizes are needed on this subject.