Türkiye'de bir sendikaya üye tekstil iş kolunda çalışan kadınlarda psikolojik güçlendirme ve ilişkili faktörler

Abstract

Tekstil sektörü, kadınların yoğun olarak çalıştığı sektörlerdendir. Tekstil sektöründe çalışma koşulları fiziksel ve ruhsal olarak kadınları etkilediği gibi özel ve sosyal yaşamlarını da etkilemektedir. Psikolojik güçlendirme, hem örgütsel araştırmacılar hem de uygulayıcılar için önemli bir araştırma alanı olarak görülmektedir.Çalışmada Spreitzer Psikolojik Güçlendirme Ölçeği, SF 36 Yaşam Kalitesi ve Beck Depresyon Envanteri kullanılmıştır.Çalışmanın amacı psikolojik güçlendirmeye yönelik algılarının düzeyinin saptanması ve yaşam kalitesi, depresyon ve toplumsal cinsiyet gibi bazı faktörlerle ilişkisinin belirlenmesidir. Türkiye'de en fazla üyesi olan Türkiye Tekstil, Örme, Giyim ve Deri İşçileri Sendikası'na Türkiye genelindeki toplam 68 işletmede 9486 kadın işçi araştırmanın evrenini oluşturmaktadır.Epidemiyolojik açıdan tanımlayıcı bir çalışmadır. Bilinen Büyüklükte Evren için Örneklem Büyüklüğü Formülü kullanılarak 716 kişi örneklem seçilmiştir. Karma veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Niceliksel veri kaynağını anket formları,niteliksel veri kaynağını ise odak grup görüşmeleri oluşturmaktadır. Kadın işçilerden elde edilen verilerin analizinde SPPS paket programı kullanılmıştır. Niceliksel verilerin incelenmesinde, t-testi ve tek yönlü varyans analizi niteliksel verilerin analizinde ise içerik analizi yapılmıştır. SPGÖ algıları ve psikolojk güçlendirme alt boyutları değerlendirildiğinde, yeterlilik en yüksek ortalama puana sahip iken anlamlılık ve özerklik sırasıyla takip etmektedir.En düşük psikolojik güçlendirme alt boyutu ise etki boyutu olarak tespit edilmiştir. Katılımcıların Spreitzer Psikolojik Güçlendirme Ölçeği'nin toplamından elde ettikleri puanların SF 36 Yaşam kalitesi Ölçeği'nin, sosyal fonksiyon boyutu dışında diğer boyutları ile anlamlı (p<0,01) düzeyde ilişkiler olduğu görülmektedir. Depresyon ve toplam psikolojik güçlendirme arasında ise negatif yönlü anlamlı ilişki olduğu (p<0,01) tespit edilmiştir. Katılımcıların iş yerinde aldıkları eğitim sayısının psikolojik güçlendirme alt boyutları ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. İş yerinde alınan eğitim sayısı arttıkça yeterlilik, anlamlılık ve özerklik boyutlarının da yükseldiği tespit edilmiştir.Yaşam kalitesi ve depresyon arasındaki ilişkiler incelendiğinde depresyon ile fiziksel fonksiyon; fiziksel rol kısıtlılığı; duygusal rol kısıtlılığı; enerji/canlılık; ruhsal iyilik hali; sosyal fonksiyon, ağrı ve genel sağlık algısı arasında anlamlı ilişkiler olduğu bulunmuştur.Odak grup görüşmesinde, genç kadın işçilerin deneyimli ve kendilerinden daha büyük yaşta olan kadın işçilere göre iş yerlerinde karar alma mekanizmalarına daha az katıldıkları belirlenmiştir. Aynı deneyime sahip olmalarına rağmen erkek işçilerin kadın işçilere göre daha üst pozisyonlara daha fazla terfi edildiği belirlenmiştir. Kadınların uzun saatler çalışması işe erken gidip geç gelmelerinin özel ve sosyal yaşamlarını olumsuz etkilediği tespit edilmiştir.Kadın işçilerin üye oldukları sendikanın ve çalıştıkları iş yerlerinin yöneticilerine ve çalışanlara psikolojik güçlendirme eğitimlerinin verilmesinin çalışanlarda yaratacağı olumlu etki yanında, çalışma performansına yansımalarını izleme fırsatı sunabilir.Kadınların erkek işçiler kadar karar alma mekanizmalarında temsiliyetlerinin sağlanması; işyelerinde toplumsal cinsiyet eşitliği ve şiddete tacize yönelik farkındalık arttıracak eğitimlerin ve seminerlerin sadece işçilere değil sendika ve yöneticilerin de katılımı ile sağlamak kadın işçilerin psikolojik güçlendirme algılarını arttırırken, olası depresyon düzeylerinin azalmasına ve yaşam kalitelerinin de artmasına vesile olabilir. Kadın işçilerin üye oldukları sendika ve çalıştıkları iş yerleri yöneticilerine sonuçlarına yönelik bilgilendirme yapılması, bu tez ile saptanan, çalışanların iş yerindeki sorunları konusunda farkındalığı artıracaktır. Anahtar sözcükler: Psikolojik Güçlendirme, Tekstil, Çalışma Yaşamı, Yaşam Kalitesi, Depresyon, Toplumsal Cinsiyet

The textile sector is one of the sectors where women work intensively and where the labour and human power cycle demonstrates the fastest and easiest circulation among the production sectors. Working conditions in the textile sector not only affect women physically and mentally but also has an impact on their private and social lives. Psychological empowerment is seen as an important area of research for both organizational researchers and practitioners. Spreitzer Psychological Empowerment Scale, SF 36 Quality of Life Scale, and Beck Depression Inventory were used in the study. The aim of this study is to evaluate the relation of some factors such as quality of life, depression, and gender with psychological empowerment. The Textile, Knitting, Clothing, and Leather Workers Union has the highest number of members in Türkiye. The Union has 9486 women workers in a total of 68 enterprises across Türkiye. It is a descriptive epidemiological study. A sample of 716 women were selected using standard formula for calculating the sample size for a known universe. A mixed data collection method was used. The quantitative data source is survey forms and the qualitative data source is focus group interviews. SPPS package program was used during the analysis of the data obtained from women workers. In the examination of quantitative data, t-test and one-way analysis of variance were performed. Content analysis was performed by analyzing the audio recordings in the focus group interviews. Psychological empowerment perceptions and psychological empowerment sub-dimensions are evaluated, competence has the highest average score, followed by meaning and self-determination, and impact respectively. It was seen that the total score obtained from the psychological empowerment scale of the participants have significant (p<0.01) level relations with sub-dimensions of the quality of life scale other than the social function sub dimension. It was determined that there was a significant negative relationship between depression and total score of psychological empowerment (p<0.01). It was determined that the number of trainings received by the participants at work was related to the psychological empowerment sub-dimensions. It has been determined that as the number of trainings received in the workplace increases, the dimensions of competence, meaning, and self-determination increase accordingly. The relationships between quality of life and depression were examined. It was found that depression have significant associations with all sub dimensions of quality of life. In the focus group interview, it was determined that young women workers were less involved in decision-making mechanisms in the workplace than experienced and older women workers. Despite having the same experience, it was determined that men workers were promoted to higher positions than women workers. It has been found that working long hours and coming to work early adversely affect women's private and social lives. Providing information to unions' authorities and employers on the importance of psychological empowerment is important to monitor the performance of women workers and might have a positive impact on their empowerment. Ensuring the representation of women in decision-making mechanisms as much as men workers; Providing trainings and seminars that will raise awareness of gender equality and violence and harassment in workplaces with the participation of not only workers but also unions and empoleyers can increase the psychological empowerment perceptions of women workers and reduce possible depression levels and increase their quality of life. Informing unions' authorities and employers regarding the results of this study might increase the awareness on problems of employees that they might encounter at workplace. Keywords:Psychological Empowerment,Textiles,Working Life, Quality Of Life, Depression, Gender