Bâbürlü Hükümdarı Evrengzîb (Âlemgîr Şah): Hayatı ve siyaseti (1658-1707)

Abstract

Bâbürlü hükümdarı Evrengzîb'in (1658-1707) uzun saltanat yılları ihtişamıyla ve fetihlerle olduğu kadar onun uyguladığı `baskıcı` siyasetiyle de tanınır. Dindar ve disiplinli karakteri ile bilinen Evrengzîb, kardeşlerine karşı galip gelerek Bâbürlü tahtında oturdu ve yarım asra yaklaşan bir saltanat hayatı yaşadı. Bâbürlü Devletinin hudutlarını geniş bir ölçekte büyüten Evrengzîb, Hint alt kıtasını tek bir siyasî yapı olarak yönetmeye çalıştı. Evrengzîb'in hayata geçirdiği yapısal düzenlemelerin boyutu ve Hindu-Müslüman ilişkilerine tesiri süregelen tartışmalara yol açtı. Onun uzun ve aktif hükümdarlığında siyasî kültür daha İslâmî bir yapıya evrildi. Bu çalışmanın temel hedefi, bir Hint-İslâm hükümdarı olan Evrengzîb'in siyasetinin ve hayata geçirdiği uygulamaların Hindular ve Müslümanlar arasındaki mevcut uzlaşıyı ortadan kaldıran bir boyut kazanıp kazanmadığının tespiti oldu. Araştırmamızda, Evrengzîb'in dinî siyasetinin tartışmalı başlıkları değerlendirilerek onun faaliyetlerinin Hint-İslâm toplumu üzerindeki etkisi ele alındı. Ayrıca Bâbürlü tarihinde özel bir yeri olan Evrengzîb ve ağabeyi Dârâ Şükûh arasındaki mücadelenin siyasî arka planı vurgulandı. Evrengzîb devrinde hızlı bir genişleme yaşayan Bâbürlülerin Güney Hindistan'a yayılan hâkimiyetinin onun hangi politikaları ile nihayete ulaştığı ortaya konuldu. Evrengzîb'in hükümdarlığının önemli bir bölümünü kapsayan Dekken meselesinin temelsiz bir politika olup olmadığı Bâbürlülerin Güney Hindistan'daki genişlemesinin seyri ve sonuçları takip edilerek ele alındı. Hindistan'ın tamamına hükmetmek ülküsünü taşıyan Evrengzîb'in askerî harekâtlarının onun dinî siyaseti ile ilişkisi tartışıldı. Ayrıca Evrengzîb'in entelektüel yönü ve İslâmî ilimlere olan destekleyici tutumu vurgulandı. Bu araştırma ile Evrengzîb ihtilaflı politikalarının onun sofu karakterinin ötesinde mevcut konjonktürün ve gerilimlerin biçimlendirdiği daha karmaşık bir siyasî iklim içerisinde şekillendiği ortaya konuldu.

The long reign of the Baburid ruler Aurangzeb (1658-1707) is known not only for its splendor and conquests but also for its `oppressive` politics. Known for his religious and disciplined character, Aurangzeb defeated his brothers and ascended the Baburid throne. Aurangzeb reigned nearly half a century. Aurangzeb, who expanded the borders of the Baburid State on a large scale, tried to rule the Indian subcontinent as a single political structure. The extent of the structural arrangements that Aurangzeb implemented and their impact on Hindu-Muslim relations caused ongoing debates. During his long and active reign, political culture evolved into a more Islamic structure. In our research, Aurangzeb's religious policy will be evaluated on the controversial topics and the impact of his activities on the Indo-Islamic society will be discussed. In addition, the political background of the struggle between Aurangzeb and his older brother Dara Shikoh, which has a special place in the Baburid history, will be emphasized. It will be revealed with which policies the dominance of the Baburids, which had a rapid expansion in the period of Aurangzeb, reached its end by spreading to South India. Whether the Deccan affair, which covered a significant part of Aurangzeb's reign, was an unfounded policy, will be discussed by following the course and consequences of the Baburid expansion in South India. The relationship between the military operations of Aurangzeb, who has the ideal of dominating the whole of India, and his religious policy will be discussed. In addition, Aurangzeb's intellectual aspect and his supportive attitude towards Islamic sciences will be emphasized. With this research, it will be revealed that Aurangzeb's controversial policies developed in a more complex political climate shaped by the current conjuncture beyond his pious character. The main aim of this research will be to determine whether the politics and practices of Aurangzeb, an Indo-Islamic ruler, have gained a dimension that destroys the consensus between Hindus and Muslims.