Avrupa Birliği üye ülkeleri ve aday ülke Türkiye'nin sağlık göstergeleri bakımından çok değişkenli istatistiksel yöntemlerle analiz edilmesi

Abstract

Amaç: Sosyo-eonomik göstergelerden biri olan sağlık hizmetleri, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini belirlemek için kullanılan önemli bir kriterdir. Bu araştırmada Türkiye'nin sağlık dğişkenlerinin, Avrupa Birliği'ne (AB) üye ülkeler ile karşılaştırılması ve konumunun belirlenmesi amaçlanmışır.Yöntem: Türkiye'nin AB'ye katılım sürecinde sağlık değişkenleri bakımından böyle bir sıralama ve kümelemenin yapılmasının sağlık planlayıcılarına faydalı olacağı düşünülmüştür. Bu tez çalışmasında, Türkiye ve AB'ye üye 27 ülkenin sağlık hizmetlerinin gelişmişlik düzeylerini belirlemek amacıyla uluslararası kuruluş ve yayınların veri tablolarından elde edilmiş güncel 17 sağlık değişkeni, çok değişkenli istatistiksel analizlerde kullanılmıştır.Sonuç: Bu tez çalışmasında ülkelerin sağlık hizmetlerinin gelişmişlik düzeyini belirleyecek nitelikteki sağlık değişkenlerine, çok değişkenli istatistiksel yöntemler uygulanmıştır. Temel bileşenlerin özdeğerlerine göre faktör sayısı belirlenmiş olup faktör skorlarına göre ülkelerin sıralaması yapılmış ve bu skorlara göre kümeleme analizi uygulanarak gruplandırma gerçekleştirilmiştir. Analizler ve objektif değerlendirmeler sonucunda Türkiye'nin hem sağlık hizmetleri alanındaki gelişmişliği hem de sosyo-ekonomik düzeyi anlamlandırılmaya çalışılmış, elde edilen bulgular literatürle karşılaştırılmış ve önerilere yer verilmiştir.

Purpose: Health care, one of the socio-economic indicators, is an important criterion used to determine the countries levels of development. This study aims to compare and determine the position of Turkey's health variables with EU member states.Method: In the process of joining the EU, such a ranking and clustering in terms of health variables was thought to be beneficial to health planners. In this thesis study, the current 17 health variables obtained from the databases of international organizations and publications were used in multi-variable statistical analyzes to determine the development levels of health care of 27 countries member of Turkey and the EU.Result: In this thesis study, multi-varied statistical methods have been applied to health variables that will determine the level of development of health care in countries. The number of factors is determined based on the core components equity and the countries have been ranked by factor scores and grouped by applying clustering analysis according to those scores. Analysis and objective assessments hav tried to make sense of Turkey's development in health care and socio-economic level and the findings obtained have been compared to literature and the recommendaions have been included.